مطالعه سفالهای قالبی عصر سلجوقی در نمایشگاه ارگ قدیم بم

یکی از گونه های سفال بدون لعاب عصر سلجوقی، سفال با نقش قالب زده است. تکنیک استفاده از قالب در این دوره از کاربرد گستردهای برخوردار بوده و ظروف با نقش برجسته با استفاده از قالبهای منفی ساخته میشد. پیشینه این نوع تزیین به هزاره چهارم قبل از میلاد میرسد. اما دوره سلجوقی را میتوان دوران اوج این تکنیک دانست. پرسشهای پژوهش اینست که شباهتها و تفاوتهای سفالهای قالب زده نمایشگاه ارگ بم با سفال قالبی نواحی دیگر از نظر تکنیک ساخت و نقوش چیست سبک سفالهای قالبی نمایشگاه ارگ بم محلی است یا فرامحلی اهداف پژوهش عبارتند از طبقه بندی نقوش سفالهای قالبی، مقایسه این سفالها با نواحی دیگر ایران از جمله جیرفت، سیستان و بلوچستان و تبیین شواهد تولید سفال قالبزده در ارگ بم. روش گردآوری اطلاعات در این پژوهش، میدانی و اسنادی است و پژوهش به شیوه توصیفی، تحلیلی و تحلیلها بر پایه مقایسه صورت گرفته است. نتایج پژوهش نشانگر ارتباطات فرهنگی ناحیه بم با مناطق همجوار از جمله خراسان، سیستان و بلوچستان، جیرفت و حوزه خلیج فارس به دلیل موقعیت بم بر سر یکی از مهمترین راه های بازرگانی است. سفالهای قالبی عصر سلجوقی با نقوش متنوعی تزیین شده اند و به نظر میرسد بسیاری از آنها به تقلید از هنر فلزکاری تولید شده اند. نقوش این ظروف گیاهی، انسانی، حیوانی و هندسی است. کشف قالب منقوش ساخت سفال در مجموعه ارگ بم، نشانگر تولید محلی سفال قالبی است. نقش برخی از این سفالها به سبک محلی و برخی دیگر به سبک فرامحلی و رسمی است.

کلیدواژه ها:

هنر عصر سلجوقی ، سفال دوران اسلامی ، سفالهای قالب زده ، عصر سلجوقی ، ارگ بم.