کارایی جدایه های جهش یافته تریکودرمای پرتوتابی شده با پرتو گامابر کاهش وقوع بیماری پوسیدگی ذغالی سویا در گلخانه

سویا، مهم ترین گیاه روغنی در خانواده لگوم ها است و قارچ بیمارگر خاکزاد Macrophomina phaseolina ، در سالیان اخیر به دلیل تغییرات ایجاد شده در شرایط اقلیمی و بروز خشکسالی، خسارات اقتصادی قابل توجهی در ارقام تجاری آن در کشور ایجاد نموده است. در این مطالعه، ابتدا از بین گونه های تریکودرمای بومی ایران بهترین گونه برای بیوکنترل این بیمارگر انتخاب و سپس با استفاده از پرتودهی با اشعه گاما و القای جهش در ژنوم این گونه منتخب، جهش یافته های دارای قدرت آنتاگونیستی بالاتر علیه M. phaseolina مشخص شد. به منظور افزایش قدرت ممانعت از رشد گونه منتخب، القای جهش در ژنوم آن با استفاده از دز 250 گری در پژوهشکده کشاورزی هسته ای– پژوهشگاه علوم و فنون هسته ای، اعمال شد. از بین جدایه های جهش یافته، 20 جدایه که دارای توانایی بالاتر از جدایه والد خود در کشت متقابل با عامل بیمارگر بودند مورد بررسی قرار گرفتند. در ارزیابی های گلخانه ای، درصد وقوع بیماری روی سویا رقم ویلیامز بررسی شد. نتایج نشان داد که گونه T. koningii با 68% ، بالاترین قدرت آنتاگونیستی را دارد و پایین ترین میزان قدرت آنتاگونیستی علیه M. phaseolina در گونه T. viride مشاهده گردید. پس از بررسی قدرت آنتاگونیستی جدایه های جهش یافته ، 57% از این جدایه ها، قدرت ممانعت کنندگی کمتری در مقایسه با والد خود داشتند، ازجمله (NAS-M11 و NAS-M15). بنابراین؛ القای جهش، تنها در 43% از جمعیت مورد بررسی، منجر به افزایش توانایی آنتاگونیستی گردید، ازجمله (NAS-M27). در ارزیابی های گلخانه ای، میزان کاهش بیماری در هر دو جدایه موتانت و والد با گیاه شاهد از نظر آماری معنی دار نشده بود که می توان به این نتیجه رسید وقوع بیماری با وجود پرگنه این جدایه ها در حضور بیمارگر، جلوگیری شده است.

کلیدواژه ها:

تریکودرما ، سویا ، Macrophomina phaseolina ، جهش ، پرتو گاما.