تاب آوری: حیطه پژوهشی جدیدی در روانشناسی مثبت

پارادایم جدید پژوهش در روانشناسی، حرکت از مطالع آسیب شناسی به سمت روانشناسی مثبت می باشد که بر توانمندی ها و منابع افراد تاکید دارد. مطالعه تاب آوری یکی از حیطه های پژوهشی جدید است که سعی دارد به جای تمرکز بر ضعف ها و مشکلات انسان ها بر عوامل بهبود دهنده سلامت روان تمرکز نماید. این مفهوم از چالش تعداد فزاینده ای از مطالعات در زمینه های روانشناسی، روانپزشکی و جامعه شناسی ایجاد شد که این پندار را که عوامل خطر به طور حتم منجر به ایجاد آسیب شناسی می شوند زیر سوال می برند.تعریف تاب آوری دشوار است و در ادبیات پژوهشی توافقی در مورد آن وجود ندارد. تاکنون دو دسته تعریف برای این مفهوم مطرح شده است: (1 تاب آوری به عنوان صفت انسانی و (2 تاب آوری به عنوان یک فرایند. به نظر می رسد گرایشی در پژوهش های تاب آوریمبتنی بر تغییر5تعریف این مفهوم از یک صفت شخصی به فرایندی پویا وجود دارد.تاب آوری دارای دو جزء مهم می باشد: مواجهه با سختی ها و کسب تطابق مثبت پس از مواجه ه با شرایط دشوار . سختی های زندگی یا عوامل خطر متغیرهایی هستند که احتمال بروز مسائل آسیب شناختی یا مواجه شدن با پیامدهای رشدی منفی را افزایش می دهند. عوامل خطر در ادبیات تاب آوری در دو دسته قرار می گیرند: خصوصیات فردی و بافت محیطی. در مورد تعریف تطابق مثبت، پژوهشگران توافق نظر دارند که این مفهوم باید سازگاری خارجی را دربرگیرد اما در رابطه با این که ملاک های مذکور باید شامل تطابق داخلی خوب (مانند بهزیستی روانشناختی مثبت در برابر پریشانی و مشکلات هیجانی) باشند یا خیر همچنان اختلاف نظرهایی وجود دارد.تاکنون دو نسل از پژوهش های تاب آوری تلاش کرده اند تا به سوالات موجود در این حیطه پاسخ دهند . هدف نسل اول متمرکز بر یافتن عوامل محافظتی مرتبط با تاب آوری بود. پژوهشگران با این سوال مواجه بودند که چه عواملی در جمعیت های در معرض خطر بالا، افراد دارای عملکرد خوب و ضعیف را از یکدیگر متمایز می کند . نسل دوم پژوهش های تاب آوری بر این موضوع که تاب آوری یک فرایند است نه مجموعه ای از صفات تاکید دارند. پژوهشگران در این نسل بر تعامل عوامل خطر و محافظتی تمرکز کرده اند.هرچند ارتباط تاب آوری و فرهنگ در مطالعات مختلفی نشان داده شده است اما مطالعات بسیار کمی در رابطه با این مفهوم در جوامع آسیایی منتشر شده است. جهت فراهم کردن اطلاعات نظری غنی تر در این رابطه و طراحی مداخلات مبتنی بر فرهنگ، نیاز به مطالعات بیشتری در این حیطه وجود دارد.

کلیدواژه ها:

تاب آوری ، روانشناسی مثبت