تخمین دماهای کاردینال جوانه زنی بذرگل مغربی (Oenothera biennis L.) با استفاده از مدل های رگرسیون غیرخطی

چکیده سابقه و هدف: گل مغربی (Oenothera biennis L.) گیاه دارویی مناطق معتدله بوده و بذرهای آن حاوی 30-20 درصد روغن می باشد. جوانه زنی و استقرار گیاهچه از عوامل تعیین کننده عملکرد و زمان رسیدگی در گیاهان می باشند. توابع دمایی مختلفی برای توصیف واکنش جوانه زنی به دما وجود دارد که از میان آن ها سه تابع دوتکه ای، بتا و دندان مانند بیشتر از بقیه مورد استفاده قرارمی گیرند. اگرچه تاکنون مطالعات زیادی در زمینه تعیین دماهای کاردینال جوانه زنی و تعیین زمان حرارتی موردنیاز برای سبزشدن تحت تاثیر دما انجام شده است؛ اما اطلاعات زیادی در این زمینه، در مورد گیاه دارویی گل مغربی در ایران وجود ندارد. از این رو، پژوهش حاضر به منظور ارزیابی مدل های رگرسیون غیرخطی برای توصیف سرعت جوانه زنی بذرهای گل مغربی نسبت به دما و برآورد دماهای کاردینال جوانه زنی بذرهای این گیاه صورت گرفته است. مواد و روش ها: این آزمایش در قالب طرح کاملا تصادفی در هشت دمای ثابت 5، 10، 15، 20، 25، 30، 35 و 40 درجه سانتی گراد با چهار تکرار در آزمایشگاه شرکت آریا تیناژن گرگان انجام شد. تعداد 100 عدد بذر گل مغربی در پتری دیش های 9 سانتی متری حاوی دو لایه کاغذصافی واتمن شماره یک قرار داده شد و با پنج میلی لیتر آب مقطر مرطوب شدند. تعداد بذرهای جوانه زده هر 12 ساعت شمارش گردید. برای محاسبه حداکثر سرعت جوانه زنی، منحنی پیشرفت جوانه زنی تجمعی در مقابل زمان ترسیم و زمان لازم برای 50 درصد جوانه زنی با استفاده از معادله سیگموئیدی سه پارامتری برآورد گردید. برای تعیین دماهای کاردینال، داده های مربوط به حداکثر سرعت جوانه زنی به عنوان تابع متغیر در برابر درجه حرارت رسم و با استفاده از معادله های درجه دو، بتا چهارپارامتری، دوتکه ای و دندان مانند برازش داده شد. معیارهای انتخاب مدل برتر شامل جذر میانگین مربعات خطا (RMSE)، میانگین مطلق خطا (MAE)، ضریب تبیین تصحیح شده (adjusted R2) و معیار اطلاعات آکائیک و آکائیک تصحیح شده ( AIC و AICc) بودند. یافته ها: نتایج نشان داد که تاثیر دما بر درصد جوانه زنی و زمان رسیدن به 50 درصد جوانه زنی (سرعت جوانه زنی) درسطح پنج درصد معنی دار شد. مقایسه آماره های جذر میانگین مربعات خطا، ضریب تبیین تصحیح شده و معیار اطلاعات آکائیک تصحیح شده نشان داد که استفاده از تابع دندان مانند جهت توصیف واکنش جوانه زنی بذر گل مغربی در مقابل دما مناسب تر است. براین اساس، دماهای پایه، دامنه دماهای مطلوب و سقف موردنیاز برای جوانه زنی بذرهای گل مغربی به ترتیب 7/4، 3/24 تا 7/34 و 2/41 درجه سانتی گراد برآورد گردید. تخمین دماهای پایه و سقف بین مدل ها متفاوت نبود؛ ولی دمای مطلوب در مدل دوتکه ای بیش از سایرین برآورد شد. نتیجه گیری: جوانه زنی بذرهای گل مغربی از تابع دندان مانند تبعیت می کند و این نشان می دهد که بذرهای قادر هستند در بازه وسیعی از دماها قدرت جوانه زنی خود را حفظ نماید. در شرایط زراعی، کشت گل مغربی در پاییز و بهار امکان پذیر است و این موضوع با رفتار اکولوژیکی این گیاه در طبیعت نیز مطابقت دارد. کلمات کلیدی: مدل، کمی سازی، دمای پایه

کلیدواژه ها:

مدل ، کمی سازی ، دمای پایه