اثر سطوح تنش شوری بر صفات کمی و کیفی ارقام مختلف کلزا در شرایط کاربرد ورمی کمپوست

سابقه و هدف: در مناطق خشک و نیمه خشک دنیا، فشار زیادی برای استفاده از آب های لب شور در آبیاری گیاهان وجود دارد. در نتیجه شناسایی گیاهان و ارقام مقاوم به شوری مورد نیاز می باشد. سودمندی ورمی کمپوست در کاهش اثرات زیان بار شوری در برخی گیاهان گزارش گردیده است. مواد و روش ها: به منظور بررسی اثر 4 سطح شوری آب آبیاری (شامل 15/1، 4، 7 و 10 دسی زیمنس بر متر) بر صفات کمی و کیفی چهار رقم کلزا (شامل سه رقم هایولا 4815، 308 و 401 و رقم RGS 003) در شرایط کاربرد 10 تن بر هکتار کود ورمی کمپوست، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار انجام گرفت. آزمایش در سال زراعی 94-1393 در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه آزاد اسلامی واحد گرگان به صورت گلدانی در محیط آزاد و در زیر سایه بان (به منظور محروم کردن گیاه از دریافت بارندگی) انجام شد. به منظور جلوگیری از اثر سمیت ویژه برخی یون ها، برای تهیه سطوح متفاوت شوری از ترکیب چهار نمک CaCl2، NaCl، MgCl2، MgSO4با نسبت وزنی برابر استفاده گردید. یافته ها: نتایج نشان داد که صفات عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیکی، شاخص برداشت، عملکرد روغن، کارایی مصرف آب دانه و کارایی مصرف آب دانه روغن کلزا به صورت معنی داری تحت تاثیر رقم قرار گرفتند. آزمون مقایسه میانگین ها نشان داد که در همه صفات مورد بررسی، بجز شاخص برداشت، رقم هایولا 401 برتر از سایر ارقام بود، اگرچه در برخی صفات این برتری از نظر آماری معنی دار نبود. در مقابل، رقم RGS 003 نیز کمترین میزان عملکرد دانه، شاخص برداشت و کارایی مصرف آب دانه را دارا بود. میزان عملکرد دانه و کارایی مصرف آب دانه رقم هایولا 401 نسبت به رقم RGS 003 حدود 23 درصد بیشتر بود. نتایج نشان داد که اثر شوری فقط بر صفات عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیکی و کارایی مصرف آب دانه معنی دار بود. بر اساس آزمون مقایسه میانگین ها، کمترین میزان صفات عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیکی و کارایی مصرف آب دانه در شاهد (15/1 دسی زیمنس بر متر) و بیشترین میزان این صفات در تیمار شوری آب آبیاری 7 دسی زیمنس بر متر مشاهده گردید و افزایش بیشتر شوری موجب کاهش این صفات گردید. همچنین اثر متقابل شوری و رقم بر هیچ یک از صفات مورد بررسی معنی دار نبود. نتیجه گیری: به نظر می رسد افزایش صفات عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیکی و کارایی مصرف آب دانه تا شوری 7 دسی زیمنس بر متر به دلیل افزایش جذب مواد غذایی از محلول خاک، کاهش قابلیت آبشویی مواد غذایی از محلول خاک (به دلیل کاهش قابلیت حلالیت آب) و تحریک گیاه جهت مقابله با تنش بوده است. همچنین کاربرد کود ورمی کمپوست از طریق بهبود شرایط فیزیکی و شیمیایی خاک توانست موجب افزایش آستانه تحمل به شوری ارقام مورد بررسی گردد.

کلیدواژه ها:

RGS ، شوری آب ، گرگان ، هایولا