جداسازی و شناسایی Rhizoctonia solani AG-4 عامل پوسیدگی طوقه و ریشه نعناع در کرمان

گیاه دارویی نعناع (Mentha piperita L.) به سبب کاربردهای خوراکی و دارویی کشت گستردهای در ایران دارد. در سال 1397 در مزارع کشت نعناع در کرمان گیاهانی با علائم پوسیدگی طوقه و ریشه و زوال مشاهده و جمعآوری گردید. به منظور جداسازی عامل بیماری، بخشهای دارای علائم از ریشه و طوقه گیاه پس از شستشو در جریان ملایم آب، به قطعات 5 میلیمتری تقسیم و با استفاده از هیپوکلریت سدیم %0/5 ضدعفونی سطحی شدند و پس از شستشو با آب مقطر سترون، روی محیط کشت PDA حاوی اسیدلاکتیک کشت شدند. خالصسازی جدایه ها به روش نوک ریسه انجام و هشت جدایه بر اساس صفات ریختشناختی، بهعنوان جنس Rhizoctonia شناسایی شدند. جهت شناسایی مولکولی جدایه ها، جفت آغازگرهای ITS1 و ITS4 برای تکثیر نواحی ITS-rDNA مورداستفاده قرار گرفت. بر مبنای صفات ریخت شناختی و داده های مولکولی به دست آمده، جدایه ها بهعنوان گونه ی Rhizoctonia solani متعلق به گروه آناستوموزی AG 4 شناسایی شدند. یک جدایه برای بررسی بیماریزایی روی نعناع مورد آزمون قرار گرفت. گیاهان نعناع سالم و بدون علائم پوسیدگی ریشه و طوقه انتخاب و ریشه های آنها با استفاده از هیپوکلریت سدیم %0/5 ضدعفونی سطحی و سپس با آب مقطر سترون شستشو داده شده، در مخلوط خاک و مایه تلقیح قارچ کشت شدند. برای تهیه مایه تلقیح قارچ، دانه-های برنج سترون با دیسکهای محیط کشت حاوی قارچ تلقیح و به مدت 10 روز در تاریکی نگهداری و پنج گرم از مایه تلقیح به ازای هر کیلوگرم خاک مخلوط شد. برای گیاهان شاهد از خاک سترون مخلوط با برنج سترون تلقیح شده با محیط کشت عاری از قارچ استفاده شد. علائم بیماری پس از 28 روز به صورت پوسیدگی طوقه و ریشه و نهایتا مرگ گیاه مشاهده شد. گیاهان شاهد علائمی نشان ندادند. عامل بیماری مجددا از طوقه و ریشه گیاهان آلوده جداسازی شد. با توجه به بررسیهای انجام شده، این گزارش اولین مورد از شناسایی Rhizoctonia solani AG-4 به عنوان عامل پوسیدگی طوقه و ریشه ی نعناع از مزارع کشت تجاری در کرمان و ایران است.