معرفی فرمولی جدید برای تعیین قیمت خرید چغندرقند کشت پاییزه

این پژوهش با هدف اصلاح فرمول فعلی خرید چغندرقند به فرمولی با ضرایب متفات با توجه به درصد­قند چغندرقند کشت پاییزه انجام شد.  کارخانه‎قند اهواز به عنوان معیار کشت پاییزه انتخاب و طی دوره بهره‎برداری در سال 1386 (از هشت اردیبهشت تا شش تیر) به‎طور تصادفی از 163 محموله طی ساعات مختلف تحویل چغندرقند، نمونه‎گیری انجام شد.  از هر محموله در عیارسنج کارخانه‎قند، یک نمونه تصادفی تهیه و صفات عیارقند چغندر، درصد­رطوبت، مقدار مارک، بریکس عصاره، قند انورت، مقدار ناخالصی­های سدیم، پتاسیم و نیتروژن مضره، درصد قندملاس و ضریب استحصال شکر تعیین شد.  همزمان نتایج مربوط به کل 4084 محموله چغندرقند تحویلی طی دوره بهره­برداری این کارخانه‎قند، که شامل 68801 تن چغندرقند متعلق به سه کشت و صنعت، دو نفر پیمانکار شخصی و مرکز تحقیقات کشاورزی صفی‎آباد بود، جمع‎آوری و برای صفات عیار و افت قیمت هر تن چغندرقند و بهای پرداخت شده مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند.  میانگین عیار کل محموله­ها معادل 84/12 درصد (با دامنه 20/15-10 درصد) با انحراف معیار 847/0 به‎دست آمد که بیش از سه واحد از متوسط عیار مبنای خرید چغندرقند (عیار 16 درصد) و هم‎چنین حدود 5/5 واحد از متوسط عیار چغندرقند کل کشور در بهره­برداری سال 1386 (29/18 درصد) کمتر بود.  میانگین افت چغندرقند محموله­های تحویلی به کارخانه (که به صورت نظری برآورد می­شود) معادل 92/11 درصد (با دامنه 50-2 درصد) با انحراف معیار 613/6 و حدود نه واحد از متوسط افت چغندرقند کشور در بهره‎برداری سال 1386 (حدود سه درصد برای 4,282,805 تن چغندرقند خریداری شده) بیشتر بود.  نتایج تجزیه کیفی ریشه نشان داد متوسط درصد رطوبت ریشه چغندرقند پاییزه خوزستان 79 درصد است که نسبت به چغندرقند نرمال (75 درصد آب و 25 درصد ماده خشک) معادل چهار درصد ذخیره آب بیشتری دارد.  با توجه به نتایج این تحقیق و در نظرگرفتن پتانسیل منطقه و با هدف افزایش متوسط عیار چغندرقند پاییزه در خوزستان، فرمولی جدید برای خرید چغندرقند پاییزه معرفی گردید.  براساس این فرمول، نرخ خرید هر تن چغندرقند در عیار­های بین 10 تا 15 درصد، فرمول {قیمت پایه × (100 / (80- (12 × عیار))}، عیار بین 15 تا 20 درصد، فرمول {قیمت پایه × (025/0+ (065/0 × عیار))} و نهایتا برای عیارهای 20 درصد بیشتر: فرمول {قیمت پایه × (325/1)} معرفی و با فرمول خرید فعلی و با فرض تا دو واحد افزایش عیار مقایسه و تحلیل گردید.  کاربرد فرمول جدید که دارای ضرایب متفاوت با توجه به درصد ­قند می­باشد گامی موثر در جهت خرید چغندرقند بر مبنای کیفیت، افزایش میانگین عیار منطقه و در نتیجه افزایش راندمان کارخانه­قند با مصرف چغندرقند کشت پاییزه و حمایت از کشاورزانی که به دنبال تولید ماده اولیه با کیفیت برتر و در آمد بیشتر هستند، می‎باشد.

کلیدواژه ها:

افت ، چغندرقند ، ضریب استحصال شکر ، عیار ، فرمول خرید ، کشت پاییزه ، ماده خشک ریشه