ارزیابی خصوصیات پوشش گیاهی به منظور بهره برداری پایدار از مراتع

ارزیابی تغییرات پوشش تاجی، ترکیب گیاهی، میزان تولید، ظرفیت، وضعیت و گرایش مراتع در طی سال های مختلف از موارد مهم برای برنامه ریز و اعمال مدیریت صحیح و بهره برداری پایدار از مراتع است. حوزه آبخیز شهید مدرس که در شرق شهرستان باوی و در فاصله 5 کیلومتری شهر ملاثانی و 41/8 کیلومتری اهواز واقع شده، یکی از حوزه های استان پهناور خوزستان است که در بخش هایی از آن تخریب منابع طبیعی که یکی از سرمایه های ملی است صورت گرفته و این روند همچنان ادامه دارد. به منظور احیاء و توسعه مراتع این حوزه، مطالعاتی به منظور شناسایی خصوصیات پوشش گیاهی، وضعیت و گرایش مراتع آن با هدف ارائه راه حل های معقول در راستای بهره برداری اصولی و پایدار از مراتع آن برنامه ریزی گردید. به این منظور خصوصیات پوشش گیاهی (درصد پوشش، ترکیب، تولید، ظرفیت چرایی، وضعیت و گرایش مرتع) درون پلات هایی با ابعاد 1*1 متر به تعداد 10 عدد در تیپ های مشخص شده و در منطقه معرف با استفاده از روش تصادفی منظم اندازه گیری شدند. نتایج نشان داد که حضور گیاهان کلاس یک در مراتع این حوزه بسیار ناچیز بوده ضمن اینکه اکثر ترکیب گیاهی به گیاهان یکساله و با خاک لخت و بدون پوشش اختصاص یافته است. همچنین در فصولی که گیاهان یکساله حضور ندارند، مشکلات فرسایشی زیادی وجود دارد که منجر به از بین رفتن منابع خاک و آب می شود. از آنجائیکه با توجه به حضور کم گیاهان مرغوب، امکان بازگشت آنها از روش های طبیعی مانند قرق وجود ندارد، لزوم استفاده از روش های مرتعکاری با گونه های مرغوب و چند ساله برای مراتع این حوزه پیشنهاد می شود تا ضمن حفاظت بیشتر از خاک به رفع مشکل کمبود علوفه در مراتع حوزه کمک کند. ضمن اینکه می توان با رعایت تعداد مجاز دام و رعایت زمان صحیح ورود دام به مرتع به بهبود پوشش گیاهی در مراتع این حوزه کمک شایان توجهی کرد.

کلیدواژه ها:

وضعیت مرتع ، پوشش گیاهی ، بهره برداری پایدار ، حوزه شهید مدرس