تاثیر فرسایش خندقی بر رطوبت خاک در دو کاربری مرتع و زراعت دیم رها شده در زمین های لسی (مطالعه موردی: حوزه آبخیز کال شور استان گلستان)

افزایش خشکی خاک دامنه ها و زمین های اطراف خندق سبب تشدید فرسایش خندقی می شود که در نهایت محیط را به سمت بیابانی شدن سوق می دهد. مقدار رطوبت خاک در عمق ها و موقعیت های گوناگون زمین های اطراف خندق و در کاربری های گوناگون متاثر از فرسایش خندقی متفاوت است. این امر برای پایداری اکوسیستم در مناطق خشک و نیمه خشک اهمیت بسزایی دارد. بنابراین درک رفتار رطوبتی خاک در مواقع خشک و بحرانی سال جهت ارائه پیشنهادات مدیریتی بر پایه حفاظت زیستی و احیای پوشش گیاهی زمین های اطراف خندق، ضروری است. در این پژوهش یک خندق شاخص در کاربری زراعت دیم رها شده و یک خندق شاخص دیگر در کاربری مرتع انتخاب شدند. برای هر خندق، نمونه های خاک از قسمت های پیشانی خندق، 50 درصد طول خندق و انتهای خندق، در محل های دیواره و به فاصله های 200 و 500 سانتی متری از لبه خندق، و از دو عمق سطحی (0-30 سانتی متر) و زیرسطحی خاک (30-100 سانتی متر) در فصل تابستان (هر 15 روز یکبار) با 3 تکرار برداشته شدند و مقدار رطوبت آنها تعیین گردیدند. نتایج نشان دادند که محتوای رطوبت خاک در دو کاربری یاد شده با افزایش فاصله از لبه خندق، و همچنین با افزایش عمق در اطراف خندق افزایش می یابد. همچنین طی دوره پژوهش در مدت زمان یکسان، میانگین رطوبت خاک اطراف خندق واقع در کاربری مرتع نسبت به کاربری زراعت دیم رها شده بیشتر بود. بنابراین می توان بیان نمود که پوشش مرتعی اراضی لسی نقش موثری در جلوگیری از تبخیر رطوبت خاک ناشی از فرسایش خندقی دارد.

کلیدواژه ها:

فرسایش خندق ، کاربری زمین ، پایداری اکوسیستم ، بیابانی شدن