بررسی اثرات اقتصادی، اجتماعی- فرهنگی و زیست محیطی بوم گردشگری بر جوامع محلی، مطالعه موردی روستای نغندر استان خراسان رضوی

کشور ایران یکی از کشورهای دارای بالاترین تعداد جاذبه های ثبت جهانی شده در یونسکو است و در سال 2017 از نظر تعداد جاذبه های ثبت شده در رتبه پنجم قرارداشتهاست. گردش مالی صنعت گردشگری بیش از 800 میلیارد دلار در سال است و سهم ایران از این گردش مالی، کمتر از یکدهم درصد میباشد که این مسئله، نشان میدهد که آنگونه که لازم بوده به گردشگری به عنوان یک صنعت درآمدزا توجه نشده است. همچنین، توسعه نامتوازن گردشگری به ویژه در مناطق طبیعی و روستاها در قالب توسعه بوم گردشگری، می تواند یکی از مخاطرات جدی برای ناپایدار نمودن شرایط زندگی روستاها باشد. بنابراین توسعه پایدار بوم گردشگری در مناطق روستایی و طبیعی، تنها با توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جوامع محلی و حفاظت از محیط زیست سالم و مطلوب، محقق خواهدشد. بنابر این، مقاله حاضر به بررسی ابعاد مختلف اقتصادی، اجتماعی و محیط زیستی توسعه بوم گردشگری و نقش آن بر شرایط زندگی جوامع محلی روستای نغندر واقع در استان خراسان رضوی پرداخت. جامعه آماری مشتمل بر کلیه اهالی روستای نغندر (N=855) بود که با استفاده از فرمول مورگان، تعداد نمونه تصادفی محاسبه و نسبت به مصاحبه و توزیع پرسشنامه بین 86 نفر از اهالی روستای نغندر، اقدام شد. جهت تجزیه و تحلیل داده ها نیز از مدل یابی معادلات ساختاری استفاده شد. نتایج نشان داد که توسعه بوم گردشگری، تاثیری معنادار و مستقیم بر وضعیت اقتصادی روستای نغندر داشت. بطوریکه به ازای افزایش یک واحد توسعه بوم گردشگری در روستای نغندر، وضعیت اقتصادی 0/83 واحد افزایش مییابد . همچنین، توسعه بوم گردشگری از تاثیری معنادار و معکوسی بر وضعیت زیست محیطی نغندر برخوردار بود. بطوریکه با یک واحد افزایش در توسعه بوم گردشگری در نغندر، وضعیت زیست محیطی در این روستا -0/69 واحد کاهش مییابد. علاوه براین، توسعه بوم گردشگری از تاثیر معنادار و مستقیمی بر وضعیت اجتماعی- فرهنگی نغندر برخوردار بود، بطوریکه اگر توسعه بوم گردشگری روستای نغندر یک واحد افزایش یابد، وضعیت اجتماعی- فرهنگی آن 0/71 واحد افزایش مییابد. بنابراین تاثیر توسعه بوم گردشگری بر این روستا، شرایط اقتصادی و اجتماعی-فرهنگی را بهبود بخشیده، لیکن تاثیر منفی بر محیط زیست روستا و محیط پیرامونی خواهدداشت که در صورت تداوم شرایط موجود، شاهد عدم تحقق توسعه پایدار بوم گردشگری در این محدوده خواهیم بود.

کلیدواژه ها:

بوم گردشگری ، گردشگری روستایی ، مدل PLS-SEM ، مهاجرت ، سوغات