خوانش پدیدارشناختی رنگ سیاه در یک صفحه سیاه مشق دوره ی قاجار با تکیه بر آراء شیخ محمود شبستری

خوانش پدیدارشناختی آثار بصری هنری، به خصوص وقتی با رویکردی تفسیری انجام شود، مسئله ای است که باید بهطریقی نظام مند بدان پرداخت. یکی از مجموعه آرائی که چنین گذری را از طریق یک سویه ی عقلانی-عرفانی فراهممی کند، آراء شیخ محمود شبستری در باب رنگ سیاه است که در این نوشتار با کاربست آن بر روی تصویر یک صفحهسیاه مشق دورهی قاجار، قابلیتش در رسیدن از یک ترکیب صوری و رنگی به معنا را نشان داد. نوشتار حاضر در پاسخ بهاین پرسش شکل گرفت که اگر سیاه مشق در نظام تفکرات ایدئال شیخ محمود شبستری خوانش شود با توجه به رنگسیاه و صورت کلی آن آیا میتواند دربردارندهی معنایی باشد که تاکنون از دیده نهان بوده و از این گذر بر آن بود تا باخوانش یک اثر از منظر شیخ شبستری، راه را برای پژوهش های آتی در جستجوی پاسخی به چیستی و چرایی هریک ازویژگی های منحصربه فرد سیاه مشق، هموار کند. ازاینروی با اتخاذ یک رویکرد پدیدارشناسانه و مبنا قرار دادن نظریهشیخ محمود شبستری در مورد رنگ سیاه و تعین آن مطالعات این پژوهش آغاز شد و با توجه به رویه ی تفسیری ایننوشتار درنهایت بدین نتیجه رهنمون شد که سیاه مشق موردمطالعه به واسطه دربرداشتن واژگانی مرتبط با روایت تجلیخداوند بر حضرت ابراهیم (ع) و نیز با ترکیب بندی قوسی صعودی و نزولی می تواند تبیینی از تعین رنگ سیاه به هنگامتجلی خداوند بر حضرت ابراهیم (ع) باشد و این استنباط هنگامی محکمتر به نظر رسید که فرم دوار صفحه و ارجاع آنبه نظریه ی انسان کامل در عرفان، کاملا با شخصیت حضرت ابراهیم (ع) به عنوان انسان کامل، همخوان بود.

کلیدواژه ها:

پدیدارشناسی رنگ ، رنگ سیاه ، شیخ محمود شبستری ، سیاه مشق