بازتاب نمادین و اسطوره ای بهشت در قالی ایران دوره ی صفوی

یکی از جلوه های خلاقیت بشر هنر قالیبافی است که با وجود سابقه هزاران سال، همچنان به دلیل کاربرد های چند جانبه جایگاه ویژه ای خود را به عنوان یکی از هنرهای سنتی با ارزش حفظ نموده است. این هنر سنتی در برجسته ترین شاخص های فرهنگ بومی ایران بوده است و در تمدن ایران قبل وبعد از اسلام به سان آیینه تمام نمای میراث گرانبهای پیشینیان، در شناسنامه تاریخی این سرزمین کهن نقش آفرینی می کند. بنابر این پژوهش که قدمت، دوام واعتلای چنین محصول هنری، می تواند به کشف تکیه گاههای اصلی هنرایران اسلامی منتهی شود. طراحی ونقوش این هنر اصیل در دوران صفوی، موثرترین عامل شکوفایی آن و زمینه ساز شهرت جهانی ان در گذشته وحال بوده است .لذا شناسایی نقوش اساطیری و نمادین آن دوران و بازتاب مفهوم بهشت به عنوان بالاترین مظهر زیبایی، می تواند در احیا و استمرار این هنر کارربردی کمک ارزنده ای را در اختیار بگذارد. در این راستا پژوهش حاضر تلاشی است در جهت دستیابی به مفهوم بهشت در میان نقوش نمادین واسطوره ای قالی در دوره صفوی است که در این روند پژوهش، به بررسی ساختار طرح ونقش قالی صفوی پرداخته است. روش بررسی تاریخی به صورت تحلیلی توصیفی انجام شده که شیوه گردآوری مطالب کتابخانه ای است. در نتیجه این بررسی که تمثالهای بهشت در قالی صفوی به صورت نمادین و اسطوره ای شناسایی میشود. در رویکرد به قالی ایران به عنوان دست آورد هنری این مرزوبوم، آن چه از نظر ها دور مانده است، ارتباط محتوایی و معنایی آن با باورهای اسطوره ای و به کار گیری عناصر نمادین در قالی ایرانی است. شناسایی ارتباط بین نقوش قالی و باورهای اسطوره ای و نحوه ی بهره گیری نمادین از آنها، به مشخص کردن جایگاه نماد، در نقوش قالی ایرانی ، معانی و مفاهیم آن ها را نیز بیان می نماید. قدرت نفوذ اندیشه های اسطوره ای در لابلای نقوش قالی ایرانی مشهود است. اساطیر را می توان به عنوان مجموعه ای از ارزش های فرهنگی از منظر کارکرد و نماد در تطابق آن با باورهای اسطوره ای، در تار وپود مادی و معنوی فرهنگ و هنر هر قوم با پیشینه ی بسیار کهن جستجو کرد. این اعتقادات و باورها، ریشه ای عمیق در قالی های ایرانی داشته که طی نسل ها انتقال یافته اند .پس از اسلام نیز معناها و مفاهیم و باورهای اسلامی در کنار باورهای کهن ایرانی قرار گرفته است. بررسی جایگاه اساطیری بهشت در قالی ایران، به عنوان بازنمودی ازشناخت فرهنگ ایرانی و مفاهیم مرتبط با آن می تواند به شناخت میراث کهن فرهنگ و تمدن ایرانی منجر شود و ارزش های فرهنگ ملی، را در دنیای کنونی مشخص سازد. بهشت به عنوان تجلی جهان آرمانی انسان در دوره های مختلف تاریخی، جایگاه ویژه ای در اسطوره شناسی دارد. بیشتر تولیدات هنری در دوران تاریخی، سرشار است از اندیشه های رمزی خاصی که تا پیام رمزی مستتر در آن رمزگشایی و تحلیل نشود، چیزی جز زیبایی نقش و رنگ بر ما نمی نمایاند، هرچند آن هم واجد ارزش است. در ضمن نقوش انتزاعی قالی، صرفا نقش ونگاری رنگین در پرکردن فضایی خالی نیست، بلکه هر خط و و رنگ آن در هر پیچ و چرخشی،نمادی از معانی و مفاهیم پنهان است. قالی ایرانی از مهم ترین نمادهای ذوق هنر و روح زیبایی جامعه ایرانی است. از این رو مطالعه نحوه ی حضور بهشت در نقوش قالی اهمیت ویژه ای می یابد که بازتاب ان در قالی های صفوی قابل مطالعه است. از برجسته ترین مفاهیمی که برروی قالی دوره صفوی ظهور پیدا کرده است، تصویر باغ و بهشت است که حقیقتا نمودی از رویاهای بافنده و طراح قالی در این دوره بوده است. هدف کلی از انجام این تحقیق، مطالعه ای از بازتاب نمادین واسطوره ای بهشت ، در طرح و نقش قالی های ایرانی دردوره صفوی است. قالی ایرانی از مهم ترین نمادهای ذوق هنر و روح زیبایی جامعه ایرانی است . از این رو مطالعه نحوه ی حضور بهشت در نقوش قالی اهمیت ویژه ای می یابد، از برجسته ترین مفاهیمی که برروی قالی دوره صفوی ظهور پیدا کرده است، تصویر باغ و بهشت است که حقیقتا نمودی از رویاهای بافنده و طراح قالی در این دوره بوده است.که برای تحقق این هدف ، اهداف فرعی زیر مدنظر گرفته شده است: ...