توسعه سیستم رسوبی دلتایی (میوسن) در حاشیه شمالی البرز

رسوبات سیلیسی-آواری به سن میوسن با ضخامت 338 متر در ناحیه جنوب نکا در یال شمالی البرز از شیل های ضخیم و ماسه سنگ های نازک تا ضخیم لایه تشکیل شده است. مطالعات دقیق رسوب شناسی منجر به شناسایی چهار مجموعه رخساره ای شامل دشت دلتایی (delta plain)، کانال های شاخه ای (distributary channel)، پیشانی دلتا ( delta (front و انتهای دلتا (pro-delta) گردیده است. مجموعه دشت دلتایی و پهنه جزر و مدی از رسوبات ناجور سنگی شیل-سیلت-ماسه و سنگ آهک های با فابریک فنسترال تشکیل شده اند. مجموعه کانال های شاخه ای و پیشانی دلتا از ماسه سنگ های نازک تا ضخیم لایه کانالی شکل تشکیل شده که به همراه مجموعه بخش انتهایی دلتا سیکل های درشت شونده-ضخیم شونده روبهبالا را تشکیل میدهند. اثر فسیل های پراکنده Ophiomorpha nodosa و Thalassinoides در این ماسه سنگ ها بیانگر حاکمیت شرایط پراسترس از جمله بستر ماسهای متحرک، آشفتگی و تغییرات مکرر درجه شوری در محیط رسوبی است. رسوبات شیلی-سیلتی بخش انتهایی دلتا دارای مقادیر قابل توجه پیریت های خوشه ای و پرکننده حجرات و مواد آلی بوده که بیانگر شرایط احیایی در بستر رسوبی بوده است. رژیم تکتونیکی فشارشی که منجر به بالاآمدگی پیوسته رشته کوه های البرز از زمان الیگوسن تا عهد حاضر گردیده و فرونشینی حاصل از این بالاآمدگی (flextural subsidance) عامل اصلی کنترل کننده نرخ رسوبگذاری، فرآیند های رسوبی عمل کننده و توسعه سیستم رسوبی دلتایی بوده است. با توجه به شناسایی رسوبات میوسن منشا هیدروکربن در نواحی همجوار ایران از جمله ترکمنستان و روسیه و در عین حال خصوصیات رسوب شناسی شیل های بخش انتهایی دلتا در توالی مورد مطالعه میتوان این رسوبات را به عنوان کاندیدای منشا هیدروکربن معرفی نمود.

کلیدواژه ها:

البرز شمالی ، میوسن ، دلتا ، تکتونیک