ردپای ساز قانون در ادبیات پارسی

قانون سازی است از خانواده آلات موسیقی رشته ای مطلق مانند سنتور و چنگ. چنانکه ذیل مادهی چنگ گفته شده، در طول قرن ها جعبه طنینی چنگ جلوه های مختلفی پیدا میکند و نام های گوناگونی به خود میگیرد. یکی از آن جلوه ها، سازی است با جعبه طنینی ذوزنقه شکل به نام قانون. از آن روی که در عصر حاضر هویت ساز قانون توسط کشورهای همسایه ایران نظیر ترکیه و کشورهای عربی بهکار گرفته شده است، در این مقاله به بررسی حضور این ساز در اشعار تعدادی از شعرای قرن 4 تا 11 که شامل شعرای سبک خراسانی، عراقی و هندی بوده پرداخته شده است. در این مقاله از روش تحقیق کیفی و مطالعه اکتشافی بهره گرفته شده است. به این ترتیب که از طریق کنکاش در آثار ادبی به جای مانده در دوران تاریخی مختلف به دنبال کشف نقش و ردپا ساز قانون در زندگی، معیشت و فرهنگ بوده است. میتوان گفت که با بررسی ابیات مهمترین شعرای هشت قرن از مهمترین ادوار ایران زمین ردپای پررنگی ازساز قانون در دورههای رواج موسیقی در ایران یافت شد و از آنجایی که اشعار از ابزار شناخت زمینه های جامعه شناختی و شناخت فرهنگ گذشتگان است، از طریق این ابزار این نتبیجه گرفته شد در ادواری مانند قرن 4 هجری هیچ رد پایی از ساز قانون دیده نشده است اما در دوران تیموریان همانطور که اوج شکوفایی نگارگری در مکتب هرات را شاهد هستیم در موسیقی هم به گفته بعضی ها مهم ترین دوره در تاریخ موسیقی ایرانی و عربی نام گرفته است.

کلیدواژه ها:

قانون ، سازشناسی ، شعر فارسی ، تاریخ موسیقی ، رابطه شعر و موسیقی.