مار خدایان ایلامی

سال انتشار: 1398
نوع سند: مقاله کنفرانسی
زبان: فارسی
مشاهده: 923

فایل این مقاله در 9 صفحه با فرمت PDF قابل دریافت می باشد

استخراج به نرم افزارهای پژوهشی:

لینک ثابت به این مقاله:

شناسه ملی سند علمی:

AAHI01_036

تاریخ نمایه سازی: 1 مرداد 1398

چکیده مقاله:

تقدیس و پرستش رب النوع مار در ایران سابقه ای دیرینه دارد و آثار باقیمانده از ایلامیان به خوبی نشان می دهد که مار جزء اعتقادات این مردم بوده است. مار از عمده ترین تصاویر مثالی سرچشمه حیات و تخیل است . این جانور خاکی هم مورد احترام و پرستش بوده و هم موجب وحشت و نفرت ، ظهور اسرار آمیزش بر زمین و غیب شدن ناگهانیش در جهان ناشناخته زیرزمین ، آن را موجودی مافوق انسان و طبیعت که از ارواح و جانهای نیاکان مرده مدد می گیرد، پنداشته اند. به علاوه توانایی پوست انداختن مارو ظاهر شدنش ، پس از ترک جلد قدیم و فرسوده ، به صورتی کاملا جوان شده و جان تازه یافته، این اندیشه را قوت می بخشد که مار می تواند دائما تجدید حیات کرده و از اینرو ادعا می شد که مارموجودی نامیر و جاوید است. همچنین مار را بعنوان یکی از مظاهر ارباب انواع دوزخی و همچنین ایزد باروری و یا مظهری از آب های زیرزمینی می دانستند. نقش مار بر روی کوزه ها و سرپوش ظروف به عنوان حراست در مقابل ابلیس ظاهر می شد و یا تظاهر دومار به هم پیچیده نمادی از باروری بود . از جمله جلوهایی که مار در تمدن ایلامی دارد بصورت موجود اساطیری نیمی انسان و نیمی مار است . در واقع دو نیروی که موجب برتری انسان می شود یعنی قوه تعقل و دیگری استفاده از دستان برای گرفتن اجسام را داشته و همچنین از نیروهای که در مورد مار بیان شد را نیز شامل می شود. پس بسیار قدرتمند و صاحب امتیاز بوده است. این مقاله برگرفته از بخشی از رساله کارشناسی ارشد نگارنده بعنوان نقش مار در فرهنگ و تمدن ایلام بوده است که به روش مطالعه کتابخانه ای و سیستماتیک با مطالعه بر روی نقش مهرها و نقوش برجسته و سفالینه های انجام شده است. هدف از این پژوهش شناسی و معرفی مار خدایان و جلوه های مختلف آن هاست و همچنین گذری دارد به مار خدایانی که در سایر مناطق باستانی ایران نظیر جیرفت کرمان بدست آمده اند و آنها را از باب و جنسیت و فیگورهای مختلف نقش شده و نیز از بابت قدمت مورد بررسی و پژوهش قرار داده است. از جمله نتایجی بدست آمده می توان اشاره داشت به اینکه معمولا بصورت نیم رخ نقش شده اند و تنها در یک نمونه صورت مار خدا تمام رخ بوده است. بالاتنه آن ها به شکل انسان و پائین تنه بشکل مار چنبر زده و همچنین تمامی آن ها در صحنه های مذهبی نقش شده اند و نتایج دیگری که در مقاله در خصوص تک تک آنها توضیح داده خواهد شد

نویسندگان

کتایون پلاسعیدی

استاد دانشگاه، رئیس انجمن ایلام شناسی ایران