درنگی در قلمروی قاعده فقهی التعزیر فی کل عمل المحرم

پژوهش حاضر، بررسی فقهی قاعده التعزیر فی کل عمل محرم در بین فقهاست. این قاعده یکی از قواعدی است که در نزد فقهای اسلام، اعم از متقدمان و متاخران دارای شهرت بوده و یک قاعده اصطیادی از مضامین ادله است؛ به­گونه­ای که هیچ فقیهی به ­طور صریح آن را نفی نکرده است؛ اما این قاعده با وجود شهرت، خالی از اشکال نیست. موضوع قاعده، تعمیم تعزیر به جمیع معاصی و محرمات است، بدین­ گونه که حاکم شرع طبق قاعده مذکور حق دارد در مورد جرایمی که به اصطلاح فقهی، حرام­ اند و موجب حد نیستند، تعزیر نماید. هدف از این پژوهش، نقد و رد استناد قاضی به این قاعده در جرم­ انگاری معاصی فاقد بیان مجازات در شرع و به­طور کلی، نقد جرم ­انگاری دوگانه (براساس متون شرع و قانون) می­باشد. در نهایت، با ذکر ادله و بررسی آن­ها به ­دست می­آید که استدلال بر این قاعده به ­دلیل وجود نداشتن مستند قابل اعتماد تمام نبوده است و قاعده­ ای بی­ پایه قلمداد می­ شود؛ مگر اینکه جرم و گناه را یکسان و مساوی بدانیم که چنین چیزی هم نمی ­تواند صحیح قلمداد گردد، زیرا هیچ­گونه تلازم و رابطه ای بین جرم و گناه نیست.  

کلیدواژه ها:

تعزیر ، حد ، مجازات ، حرام ، جرم