بررسی جایگاه خرما و اهمیت توسعه‌ی آن در استان خراسان جنوبی

خرما با نام علمی Phoenix dactylitera، گیاهی گرمسیری و از تیره نخل‌هاست و میوه‌ی آن از جمله میوه‌های سته می‌باشد. این گیاه در نواحی گرمسیری و نیمه‌گرمسیری، پرورش یافته، ضمن داشتن نقش مهم در اقتصاد این مناطق، از نظر تامین غذا، دارو و تامین مواد اولیه‌ی صنایع محلی و تبدیلی نیز از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. این محصول با سطح زیر کشت نزدیک به 250 هزار هکتار و حدود یک میلیونتن در سال، در 15 استان کشور تولید شده، از این جهت ایران یکی از قطب‌های تولید خرما در جهان محسوب می‌شود. از کل محصولی که در ایران تولید می‌شود، استان خراسان جنوبی سهمی بالغ بر 350 تن را به خود اختصاص داده، لیکن ارزیابی‌های ما نشان می‌دهد که ظرفیت استان بسیار فراتر از این بوده، از جهت مثال، منطقه‌ی نهبندان در این استان، به‌تنهایی استعداد تولید چندین برابر این مقدار که تولید می‌کند را دارد. حقیقتی که اگر به واقعیت بپیوندد، استان خراسان جنوبی، با کشت و تولید خرما در کنار دو محصول زعفران و زرشک، به قطب مهمی برای تولید این سه محصول که هر سه نیز از مزیت‌های ویژه‌ی صادراتی و ارزآوری در جهان امروز برخوردارند، تبدیل شود. این مهم با در دستور کار قرار دادن و تدوین برنامه‌های علمی ویژه، در چارچوب برنامه‌های توسعه‌ی ملی و منطقه‌ای، محقق خواهد شد. بدون شک اصلاح فرایند تولید در چارچوب فعالیت‌های "فرادستی"، جایگاه ویژه‌ای داشته، لیکن آنچه امروز می‌تواند از اولویت درجه‌ی نخستی برخوردار باشد، توجه خاص به فعالیت‌های "فرودستی" برای تولید و عرضه‌ی این محصول است. در این نوشتار، ضمن بررسی پتانسیل استان خراسان جنوبی در زمینه پرورش نخل به امکان افزایش سطح زیر کشت در این استان پرداخته و در نهایت پیشنهادات کاربردی برای افزایش تولید در استان ارائه نموده است. نتایج تحقیق نشان می‌دهد که دو شهرستان بیرجند و قاین از شرایط چندان مطلوبی برای پرورش نخل برخوردار نبوده، در مقابل، شهرستان‌های فردوس، بشرویه و خور شرایط مطلوبی برای پرورش نخل دارند.

کلیدواژه ها:

خرما ، استان خراسان جنوبی ، توسعه کشت خرما در استان خراسان جنوبی