تعیین مولفه های موثر حس تعلق مکانی در ایجاد میل به حضور مجدد مطالعه موردی چهار مکان عمومی شهر شیراز(آرامگاه حافظیه باغ جهان نما کتابخانه اسناد ملی باغ ملی)

معمولا مکان هایی که افراد نه با قصد کار و سکونت، بلکه بر اساس اختیار گزینش می کنند و مقاصدی کیفی و فراغتی را مد نظر قرار می دهند، ممکن است با یک بار حضور در آن، اشتیاقی را برای حضور مجدد موجب نشود یا برعکس ممکن است آن مکان به گونه ای باشد که چندین بار حضور در آن، تازگی و تمایل حضور مجدد در آن از بین نرود. این احساس یکی از تاثیراتی است که روان شناسان محیط آن را به حس تعلق مکانی تعبیر می کنند و یکی از معانی مهم در ارتقاء کیفیت محیط های انسانی می دانند. با توجه به این که از یک طرف حس تعلق مکانی به عنوان معیار ارزیابی محیط های باکیفیت، خود وابسته به مولفه های مختلف کالبدی، ادراکی، اجتماعی و عملکردی است و از طرف دیگر تمایل به حضور مجدد در مکان به عنوان یکی از نمودهای رفتاری افراد در مواجهه با مکان است، لذا لازم است ضمن بررسی وجود ارتباط معنادار بین این دو، به نقش هریک از مولفه های موثر بر حس تعلق مکانی در حضور مجدد در مکان پرداخته شود. این تحقیق با مطالعات اکتشافی در ادبیات موضوع، مولفه های موثر بر تعلق مکانی را استخراج و سپس با استفاده از پیمایش میدانی، نظرات 280 نفر از مراجعین (شامل زنان و مردان 15 تا 65 سال) به چهار مکان عمومی شهر شیراز ( آرامگاه حافظیه -باغ جهان نما- کتابخانه اسناد ملی - باغ ملی) اخذ می نماید. سپس با استفاده از نرم افزار SPSS به تجزیه و تحلیل داده های حاصل از پرسشنامه ها و سنجش معناداری مولفه ها و زیرمولفه ها می پردازد. در ابتدا به منظور پاسخگویی به این پرسش که آیا ارتباط معناداری میان حس تعلق و حضور مجدد افراد در مکان وجود دارد ، از آزمون نی تک نمونه ای به صورت جداگانه در هر یک از مکان ها و برای هر یک از مولفه ها پرداخته و در بخش دوم تحلیل، به بررسی همبستگی میان هر یک از مولفه ها با میزان حس تعلق به مکان موردنظر پرداخته می شود که به واسطه آن نقش هر کدام از مولفه های کالبدی، ادراکی، اجتماعی و عملکردی در ایجاد یا ارتقاء سطح حس تعلق به مکان مشخص می گردد. علیرغم تصور اولیه که ثبات نسبی ویژگی های کالبدی می تواند میل به حضور مجدد در مکان را کاهش دهد و این انتظار وجود دارد که صرفا می توان با تقویت مولفه های اجتماعی و عملکردی موجب تازگی و پویایی مکان شد و شرایط را برای حضور مجدد فراهم نمود، تحقیق نشان می دهد که مولفه کالبدی تاثیر بیشتری نسبت به مولفه های دیگر دارد و مردم هر چند به صورت صریح ویژگی های کیفی معماری را درک و بیان نمی کنند اما به - صورت ضمنی تاثیر آن را در حس تعلق مکانی پذیرفته اند. .

کلیدواژه ها:

حس مکان ، تعلق مکانی ، میل به حضور ، اماکن عمومی