ماهیان غیربومی آبهای داخلی ایران: فرصت ها و چالش ها

ماهیان بیگانه (غیربومی) گونه هایی هستند که در ناحیهای خارج از محدوده ی توزیع جغرافیایی طبیعی خود به منظور آبزی پروری، افزایش و احیاء ذخایر، کنترل بیماری، کنترل گیاهان آبزی، صید ورزشی و فعالیتهای پژوهش پراکنش یافته و یا به طور تصادفی به همراه سایر گونه ها انتقال پیدا کرده اند. شماری از این ماهیان غیربومی، پس از معرفی ماهیتی مهاجمی((invasive کسب نموده، جمعیتهای پایداری را تشکیل داده، در نقاط دیگری فراتر از محل معرفی اولیه گسترش یافته و بر محیطزیست سایر موجودات زنده و نیز اقتصاد و بهداشت انسان تاثیر میگذارند. تاکنون حدود 29 گونه ماهی غیربومی تائید شده مربوط به 11 خانواده از آبهای داخلی ایران گزارش شده است که کپورماهیان با ده گونه 34/50 ) درصد از کل ماهیان غیربومی) دارای بالاترین تعداد گونه می باشند. همچنین آزادماهیان و گامبوزیا ماهیان (هرکدام با 4 گونه 13/8 درصد)، سیکلیده (با 3 گونه، 10/3 درصد)، کفال ماهیان 2)گونه، 6/9 درصد)،و 6 خانواده ی (مارماهیان حقیقی، سه خاره ماهیان، گاوماهیان، اشلمبوماهیان، گارماهیان، پیرانا ماهیان) هرکدام تنها با یک گونه 3/45 درصد از ماهیان غیربومی را تشکیل میدهند. ماهیان غیربومی گرچه از نظر افزایش مقطعی آبزیپروری، افزایش و احیاء ذخایر، کنترل بیماری، کنترل گیاهان آبزی، صید ورزشی، پژوهش و نیز اشتغالزایی فرصتهایی را ایجاد مینمایند ولی بهدلیل رقابت غذایی و مکانی با گونه های بومی، تغییر زیستگاه، انتقال بیماری و انگل، تغییر و یا آلودگی ژنتیکی (دورگهگیری)، و درنهایت کاهش و یا حذف گونه های بومی/ بومزاد چالشهای متعددی را ایجاد مینمایند. با مدیریت صحیح، خردمندانه، بهینه و دورنگر این چالشها و فرصتها، میتوان از آسیبهای جدی به محیط زیست پیشگیری نمود و یا اثرات آنها را کاهش داد.

کلیدواژه ها:

ماهیان بیگانه ، ماهان مهاجم ، گونه های بوم زاد ، مدیریت.