مدلسازی مستقیم و معکوس در صحه گذاری سهم نسبی اثرات منابع صنعتی در آلودگی هوای شهری

آلودگی هوای شهری یکی از معضلات کشورهای در حال توسعه بوده که عوامل متعدد و متنوعی در حدوث و بقای آن دخیل است. تلفیق نتایج پایشهای گسسته و پیوسته با مدلسازی مستقیم و معکوس میتواند در بهینهسازی اقدامات مدیریت کنترل و سرمایهگذاری جهت بهبود وضعیت، اثرگذار باشد. در این پژوهش، از اطلاعات مربوط به سوخت مصرفی، شرایط محیطی، و پایشهای آلاینده های اتمسفری، برای مدلسازی مستقیم و معکوس استفاده شد تا بتوان میزان اثرات نسبی چند منبع صنعتی در ایجاد آلودگی هوا را ارزیابی نمود. داده های مورد استفاده، نتایج یک ساله ایستگاه پایش آنلاین مستقر در 5 کیلومتری (جنوب غربی) سه منبع صنعتی اصلی ساکن (پتروشیمی، پالایشگاه، و نیروگاه) نشانهگذاری شده به صورت 1، 2، و 3 می-باشد. میزان نقش منابع متحرک از طریق کسر میزان آلاینده به حساب نیامده در مدلسازی استنباط گردید. مدلسازی مستقیم به روش گوسی و معکوس با استفاده از فاکتورگیری ماتریس غیرمنفی (PMF) صورت گرفت. نتایج مدلسازی مستقیم نشان داد، در مختصات استقرار ایستگاه پایش آنلاین، 72 درصد گاز SO2، 59 درصد گاز NOX و 13 درصد ذرات ثبت شده در ایستگاه آنلاین ناشی از تاثیر سه صنعت میباشد. نتایج حاصل از پیادهسازی الگوریتم PMF، سهم نسبی هر یک از منابع برای آلاینده SO2 در ایستگاه های سنجش آنلاین (در حدود 95/5 درصد این گاز مربوط به صنعت شماره 2، 4/5 درصد آن به سایر منابع محیطی)، آلاینده NOX (در حدود 49/7 درصد این گاز به صنعت شماره 3 ، 31/4 درصد مربوط به صنعت شماره 1، 12/1 درصد به صنعت شماره 2 و 6/8 درصد به سایر منابع محیطی) و ذرات محیطی PM10 (در حدود 90/1 درصد به سایر منابع انتشار محیطی و 9/9 درصد مربوط به صنعت (2 میباشد. از این نتایج میتوان برای تعیین میزان جرایم محیط زیستی منابع مختلف آلوده ساز استفاده کرد تا ضمن ایجاد انگیزه برای بهبود وضعیت توسط این منابع، تخصیص منابع اعتباری حاصل از این اقدامات به مناطق متاثر برای کاهش اثرات سوء، مبتنی بر داده ها و روشهای علمی باشد.

کلیدواژه ها:

آلودگی هوای صنعتی ، مدل سازی انتشار ، مدل سازی معکوس ، سهم بندی ، سیستم های پایش آنلاین