نشانه های مهر در نقوش قالی ایران

امروزه محققین علاقمندی، نشانه ها و ردپاهایی از کیش مهر را با گذشت چند هزاره از آن در میان بازمانده هایی از دنباله فرهنگ و تمدن ایرانی جستجو می کنند. علاوه بر اسناد مکتوب و تاریخ دار که به یقین دلالتی بس متقن بر استنباط ها و نتیجه گیری هاست، عناصر و بقایایی به صورت غیر مستقیم نشانه ای از ماندگاری مهر باقی گذارده اند. نقش زبان خاموشی که می توانسته مهر مهر را بر پیشانی تاریخ ایران حک کرده باشد؛ زبان الگویی پیدا و نهانی است که در حوزه های متفاوت علم برای رمزگشایی آن، بازخوردهای متفاوتی وجود دارد.در این مجال سعی بر آن است تا رد آیین مهر و عناصر وابسته به آن را در ایران از طریق نقش در فرش دنبال کنیم. بدیهی است که برای بررسی مطلبی بدین پایه شگفت و قدیمی توجیحات محکمی نیاز است. ایران با گستردگی و تنوع فراوان قومی، باورها، رسوم و آیین های گوناگونی را در خود جای داده. پس مورد احترام قرار داشتن مهر نزد قومیت های مختلف در زمان های قدیم، اهمیت مهرورزی در نقاط مختلف ایران را نشان می دهد. با اینکه آیین مهر در ایران فراگیر شده لیکن رد آن در گذرگاه خطه شمال غرب به جنوب غرب ایران بارزتر است. در عین حال نقوش فرش این رگه را در حوزه شمال شرق تا جنوب شرقی ایران نیز به تصویر کشیدند. اسناد تاریخی بازمانده از قدمت زمانی مهر در هزاره دوم پیش از میلاد می گویند. بیشترین دوام این آیین تا پایان دوران امپراطوری های ایران باستان با اوج در اولین سلسله بوده هرچند مظاهر آن تا به امروز حتی در بی خبری از ریشه ها نزد عوام بر جای مانده است. یک راه پیدا کردن ریشه های تصویری مهر در قالی ایرانی، پیدا کردن تبار قومیت هاست که به شناخت باورهای آنان می انجامد. چون نقش می تواند باورها را در خود جمع آورد. باید در نظر داشت که نقش به آسانی قابلیت جابجایی و انتقال دارد. مطالعات کتابخانه ای و تجارب میدانی برای توصیف این ارتباط به کار گرفته شدند تا نقوش مرتبط شناخته و معرفی شوند

کلیدواژه ها:

مهر در نقش قالی ، زبان الگویی ، قومیت های ایرانی ، باوره