تحلیل و پایش خشکسالی با استفاده از شاخص استاندارد شده بارش (SPI) (مطالعه موردی: استان همدان)

خشکسالی یکی از پدیده های هواشناختی و جدایی ناپذیر از شرایط اقلیمی در کشورهای واقع در عرض های جنب حاره ای مانند ایران است. در این مناطق که بیشترین بیابان های جهان حضور دارند، خشکسالی امری است عادی و ممکن است در هر محلی رخ داده و پیامدهای نامطلوب به همراه داشته باشد. این پدیده بر خلاف سیل، پدیده ای آرام و خزنده است که به تدریج محیط را تسخیر و به یک بلای طبیعی تبدیل می گردد. در مقاله حاضر روند خشکسالی ( شدت، تداوم و سطح درگیر با خشک سالی ) در ستان همدان با استفاده از شاخص بارش استاندارد شده (SPI) برای بازه های زمانی (3، 6، 24، 12 و 48 ) ماهه مورد مطالعه قرار گرفته است. به منظور پایش خشکسالی از اطلاعات بارندگی ماهانه ایستگاه های سینوپتیک و اقلیم شناسی استان طی دوره آماری ( 2000-2013) استفاده شد. با استفاده از نرم افزار DIP محاسبات مربوط به شاخص بارش استاندارد شده انجام گرفت. [3] نتایج بررسی ها نشان داد که فراوانی رخداد دوره های خشک کوتاه مدت (سه ماهه) در کلیه ایستگاه ها بیشتر از 70 مورد است. در حالی که فراوانی رخداد دوره های خشک بلند مدت در مقیاس های زمانی (12، 24 و 48 ) ماهه خیلی کمتر می باشد، همچنین تداوم دوره های خشک بلند مدت در مقیاس های زمانی (12، 24 و 48 ) ماهه خیلی بیشتر می باشد. همچنین تداوم دوره های خشک در بازه های زمانی (12، 24 و 48 ) ماهه نسبت به بازه های زمانی کوتاه مدت خیلی بیشتر است. بنابراین برای برگشت به حالت نرمال در مورد خشکسالی هیدرولوژیکی ( آب های سطحی و زیرزمینی ) ماه ها زمان نیاز است در حالی که برای بازه های کوتاه مدت ( خشکسالی های کشاورزی و رطوبت خاک ) بارش های روزانه می تواند اوضاع را تعدیل کند تا به حالت نرمال برگشت نماید.

کلیدواژه ها:

خشکسالی ، شاخص پایش خشکسالی ، شاخص بارش استاندارد شده ، خشکسالی هیدرولوژیکی ، خشکسالی کشاورزی