تزکیه به مثابه تربیت سلبی در برابر تدسیه به مثابه تربیت ایجابی

یکی از چالش های اصلی در تعلیم و تربیت امروز، غلبه یافتن وجه ایجابی بر وجه سلبی آن و هجوم پی در پی طرح ها و برنامه های فرهنگی و تبلیغی در مدارس و مراکز فرهنگی و تربیتی است که بدون توجه به اصل تزکیه (آماده سازی و رغبت انگیزی) ارایه می شود و موجب ناهمخوانی و بلکه تعارض و تضاد مندی میان درون دادها و برون دادها شده است.پیراستن انسان از آرایه های آلاینده تعلیم و تربیت ایجابی و عاریه ای، که مغایر با فطرت پاک و ناب اوست، یکی از مهم ترین و در عین حال دشوارترین راهکارهای ورود به ساحت تزکیه به مثابه تربیت سلبی و خروج از ساحت تدسیه به مثابه تربیت ایجابی است.در این مقاله تلاش شده است تا وجه سلبی تربیت در قالب مفهوم قرآنی تزکیه از نظر مبانی، رویکرد و روش، با وجه ایجابی آن مورد مقایسه و مقابله قرار گیرد تا از این راه بتوان به الگوی برخاسته از تعالیم قرآنی و عرفانی تربیت بازگشت.دو گزاره بنیادی در رویکرد تزکیه به مثابه تربیت سلبی عبارت اند از: لا اله الا الله ، و انا لله و انا الیه راجعون که در اولی، نفی و سلب آنچه ما را از فطرت خویش دور می سازد و در دومی بازگشت و رجعت تعالی بخش به درون مایه های وجودی و تلاش برای فعلیت بخشیدن آنهاست.

کلیدواژه ها:

تزکیه ، تربیت سلبی ، تربیت ایجابی ، تدسیه