کاربرد روش های کمی در سنجش میزان توسعه یافتگی سکونتگاه های استان کرمان (تاکسونومی عددی، شاخص توسعه انسانی، امتیاز استاندارد، و تحلیل عاملی)

سنجش و اندازه گیری میزان توسعه یافتگی یک منطقه، مستلزم شناخت و تعریف معیارها، شاخص ها و روش های سنجش و اندازه گیری مناسب است. از این رو، این پژوهش با به کار گیری روش های کمی مرسوم در این حوزه ی پژوهشی، به تبیین میزان توسعه یافتگی شهرستان های استان کرمان می پردازد. بدین ترتیب، 49 شاخص توسعه، شامل 17 شاخص فرهنگی، 20 شاخص آموزشی، و 12 شاخص بهداشتی-درمانی، با توجه به نظریه های حاضر و اطلاعات و داده های در دسترس، قابل استخراج و موجود تعریف گردید. محاسبات روش های تاکسونومی عددی، شاخص توسعه انسانی، و شاخص امتیاز استاندارد، از طریق کدنویسی در نرم افزار MATLAB انجام گردید و برای اجرای محاسبات روش تحلیل عاملی از نرم افزار SPSS بهره برده شد. همچنین، برای تدقیق و تفسیر بهتر یافته ها، به طور هم زمان، از نرم افزار EXCEL نیز استفاده گردید. در نتایج حاصله از سه روش تاکسونومی عددی، شاخص توسعه انسانی، و شاخص امتیاز استاندارد، اختلاف معناداری مشاهده نگردید، اما در روش تحلیل عاملی رتبه بندی کمی با سه روش دیگر متفاوت عمل کرده است. لیکن، همه ی یافته ها حاکی از آن است که اختلاف فاصله در توسعه یافتگی، در شهرستان های استان کرمان، بسیار زیاد است؛ تا آنجا که اختلاف فاصله ی توسعه یافتگی شهرستان کرمان، به عنوان مرکز استان، در مقایسه با سایر شهرستان ها به قدری زیاد است که از حلقه ی محاسبات تاکسونومی به دلیل خروج از بازه ی مجاز همگن بودن، کنار گذاشته شد و در روش تحلیل عاملی نیز این اختلاف فاحش، به وضوح قابل رویت می باشد. این طور به نظر می رسد که شهرستان کرمان، دارای توسعه ی مطلق است و دیگر شهرستان ها به نوعی، دچار نابرابری های فضایی-منطقه ای شده اند.

کلیدواژه ها:

برنامه ریزی توسعه ، تحلیل عاملی ، تاکسونومی عددی ، شاخص توسعه انسانی ، شاخص امتیاز استاندارد ، استان کرمان