دستاوردهای پروژه انتخاب آبخیزهای نمونه‎ در مناطق همگن کشور

پایش پیوسته رفتار آبخیزها به منظور اجرای اقدامات مدیریتی سازگار و جامع حوزه های آبخیز ضروری است. لذا شناسایی و انتخاب آبخیز نمونه به سبب گستردگی و تعدد آبخیزها، کمبود امکانات، زمان بر و هزینه بر بودن اندازه گیری ها، برای پایش رفتار آبخیز اجتناب ناپذیر است. بدین منظور پژوهش حاضر، در راستای دست یابی به بخشی از اهداف مهم طرح کلان ملی مدیریت جامع حوزه های آبخیز کشور و با هدف شناسایی آبخیزهای نمونه در هر منطقه درجه دوم حوزه های آبخیز کشور با استفاده از روش کمی شاخص آبخیز نمونه برنامه ریزی و اجرا شد. در همین راستا، از متغیرهای زودیافت و تعیین کننده ارتفاع، کاربری زمین، شیب و عامل فرسایندگی باران در آبخیزهای مطالعاتی استفاده شد. سپس آبخیز نمونه در هر منطقه بر اساس نتایج حاصل از تحلیل شاخص آبخیز نمونه و مبتنی بر ترکیب ماتریسی متغیر های اصلی یاد شده تعیین شد. به طوری که در هر منطقه، ابتدا آبخیز نمونه با بیش ترین مقدار عددی شاخص آبخیز نمونه مدنظر قرار گرفت. سپس با لحاظ جمیع شرایط حاکم بر آبخیزهای و با اولویت بندی های به عمل آمده آبخیزهای نمونه برای کل کشور شناسایی و انتخاب شدند. به عنوان نمونه در پژوهش حاضر روش مزبور به صورت عملیاتی برای حوضه رودخانه ای ارس از بین 30 حوضه درجه دو بزرگ حوزه های آبخیز کشور توضیح داده شده و نتایج مربوط به این حوضه صرفا ارایه شده است. بدیهی است نتایج حاصل از پژوهش حاضر برای تدوین راه کارهای مدیریتی و سیاست گذاری های کلی و بلندمدت و هم چنین تدوین رویه اجرایی مناسب شناسایی و انتخاب آبخیزهای نمونه در سایر مقیاس ها و یا مناطق همگن قابلیت کاربرد دارد.

کلیدواژه ها:

برنامه ریزی ، شاخص آبخیز ، مدیریت جامع ، واحدهای همگن