دلالت های مفهوم تقوا برای تبیین رویکرد تعلیم و تربیت

در بررسی آثار اندیشمندان حوزه تعلیم و تربیت اسلامی، مشاهده می شود مفهوم تقوا غالبا به عنوان هدف از تربیت یا هدف غایی نظام تعلیم و تربیت در نظر گرفته شده است. به عبارت دیگر، دستیابی به ملکه تقوا در متربیان نتیجه ای است که قرار است با استفاده از روشها و فنون تربیتی و پس از ارایه محتوای تعلیم و تربیت اسلامی به آن نایل شویم. اما پژوهش پیش رو ابتدا با بررسی مفهومی تقوا در قرآن کریم و در نظرآوری تمام ظرفیت مفهومی این کلمه به بررسی این موضوع می پردازد که آیا تقوا نمی تواند برای کشف، طراحی و یا بازسازی سایر ابعاد نظام تربیتی نظیر روشها و فنون، محتوای آموزشی و روشهای ارزشیابی الهام بخش باشد به عبارت دیگر آیا تقوا می تواند به عنوان یک رویکرد در ایجاد نظام آموزشی مطرح شود این پژوهش با استفاده از تلفیق دو روش هرمنوتیکی و معناشناسی شعاعی در قرآن کریم، برای کشف ظرفیت های مفهومی تقوا؛ به بررسی دلالتهای این مفهوم در محتوای آموزشی، روشهای یاددهی- یادگیری و ارزشیابی آموزشی با استفاده از روش تحلیل محتوای کیفی مایرینگ پرداخت. نتایج این پژوهش نشان داد که مفهوم تقوا می تواند به عنوان یک رویکرد گسترده در طراحی تمامی ابعاد نظام تربیتی و آموزشی در نظر گرفته شود و نظامی مبتنی بر مولفه ها و ویژگیهای خاص خود ایجاد کند. نظامی که متعهد ماندن نسبت به منویات اسلامی را تنها به حیطه اراده اشخاص واگذار نکرده است؛ بلکه خود حامی، تسهیلگر و هدایتگر افراد در راستای تحفظ، تشکل و ارتقای شاخصه های اسلامی در نظام تربیتی است. نه اینکه تنها بر تعهد افراد بر رعایت ظواهر شرع تاکیدکند و در برابر مسیرهایی که قرار است ما را به این تعهد برسانند بی تفاوت و ساکت بماند.

کلیدواژه ها:

تعلیم و تربیت اسلامی ، تقوا ، معنا شناسی ، رویکرد