بازیافت و احیاء اراضی دلتایی با استفاده از سدهای جزر و مدی (مطالعه موردی دلتای رودخانه زهره)

سالانه میلیاردها مترمکعب از آبهای شیرین رودخانه ها در سواحل جنوبی و شمالی کشورمان از دسترس خارج شده و به دریا می ریزند. در مقابل هزاران هکتار از اراضی ساحلی در حاشیه دلتاهای این رودخانه ها بصورت شوره زار رها شده و هیچ استفاده ای از آنها صورت نمی گیرد. این در حالی است که می توان بامهار آب شیرین رودخانه ها در اراضی دلتایی و شستشوی خاکهای شور ساحلی آنها را به اراضی کشاورزی تبدیل کرد و مخازنی از آب شیرین در این مناطق ایجاد نمود. برای این منظور دهانه رودخانه های منتهی به دریا توسط دایکهایی در طوب خط ساحل بسته می شود. آب شیرین رودخانه ها در پشت این دایکها ذخیره شده و روی اراضی کم ارتفاع ساحلی پخش می گردد. بدیهی است بعلت شور بودن اراضی ساحلی بخصوص در محدوده خورها آب شیرین ذخیره شده بتدریج شور خواهد شد. این آبهای شور در هنگام جزر توسط دریچه هایی که روی دایکها (سدهای جزر و مدی) تعبیه شده اند به دریا تخلیه می گردد و هنگام مد دریچه ها بسته می شود تا آب شور دریا وارد محوطه پشت دایکها نگردد. این عمل آن قدر ادامه می یابد تااراضی پشت دایکه کاملا شسته شده و قابل کشاورزی گردد. از حوضچه های آب شیرین شده در پشت دایکها می توان برای پرورش میگو و یا بعنوان محوطه بندر و از اراضی بازیافته شده می توان برای کشاورزی استفاده نمود. در مقاله حاضر ابتدا روش های توسعه و احیای آب و خاک در اراضی دلتاها (اطراف خورها) بررسی شده و سپس با استفاده از نمونه های اجرا شده در کشورهای هلند و کره جنوبی ، نتایج عملی اینگونه طرح ها مورد بحث قرار می گیرد. در پایان نیز امکان اجرای طرح جامعی برای احیاء و توسعه اراضی دلتای هندیجان با استفاده از سدهای جزر و مدی بررسی شده و نتایج اقتصادی و اجتماعی آن ترسیم می گردد.

کلیدواژه ها:

بازیافت اراضی ، سدهای جزر و مدی ، مدیریت نواحی ساحلی ، دلتای هندیحان ، اصلاح اراضی