واشکافی مولفه های سبک زندگی جاهلانه از منظر نهج البلاغه

بررسی روند زندگی در جوامع گوناگون و تحلیل نوع رفتار و کردار جمعی ساکنان آنها، تمایز و تشابه های فراوانی را نمایان می سازد که توجه به آنها برای ترسیم نمودار جامعه ی برتر و متعالی بسیار ضروری و حیاتی است. ذکر قصص قرآنی برای پیامبر اسلام که به تبیین روزگار برخی از انبیاء سلف پرداخته اند بر همین اساس صورت گرفته است، چنانکه شاید بتوان گفت آیات آفاقی وانفسی و نیز سیری قرآن کریم نیز گویای ضرورت توجه به کیفیت زیست گذشتگان و سرانجام آنها است تا بشر کنونی بتواند از این رهگذر، در پایه ریزی زندگانی فردی و اجتماعی خود دچار کمترین خطا و اشتباهی شود. این مقاله به دنبال آن است تا گوشه ای ازاین حقیقت را بنمایاند که عقلانیت و رفتار عقلانی، متوقف در زمان و مکان خاص نیست، چنانکه جاهلیت و کردار جاهلانه؛ چرا کهاین دو از سنخ ملکه و عدم ملکه اند همواره در موضوع قابلیت داری، مانند انسان و نیز در طول تاریخ زندگانی او جریان و سریان دارند. علم و جهل نیز اینگونه اند و تقابلشان از همین سنخ است. آنچه موضوع محوری این نوشتار است، جاهلیت در مقابل عقل است، نه جاهلیت در مقابل علم. اگر ما به الامتیاز انسان از سایر موجودات را قوه ی عاقله ی او بدانیم و ما به الاتشتراک بین آنها را جهل برشماریم، باید ما به الامتیاز زیست انسانی از زیست سایر گونه های موجود را عقلانیت زیستی و مابه الاشتراک این دو گونه زیست را جاهلیت زیستی قلمداد کنیم.

کلیدواژه ها:

عقل ، عقلانیت ، جهل ، سبک عقلانی ، سبک جاهلانه