کاربرد مدل های شاخص آماری و نسبت فراوانی در تهیه نقشه حساسیت وقوع سیل؛ مطالعه موردی: حوزه آبخیز سفیدرود کردستان

سیل یکی از پدیده های موجود در طبیعت بوده که از دیرباز، بشر شاهد وقوع آن میباشد. در ایران به دلیل وسعت زیاد، تراکم زمانی ومکانی بارشها در اکثر حوزه های آبخیز، همه ساله شاهد سیلاب های عظیمی میباشیم. این تحقیق جهت ارزیابی روش شاخص آماری(Statistical Index) و نسبت فراوانی ()Frequency Ratio) برای تهیه نقشه احتمال و حساسیت به وقوع سیل می باشد. بدین منظور از پارامترهای طبقات ارتفاعی، شیب، انحنای زمین، شاخص رطوبت توپوگرافی، توان آبراهه، فاصله از رودخانه و زمین شناسی و نوع اراضی در بخشی از حوزه آبخیز سفیدرود در استان کردستان انجام شد. نقشه های رقومی کلیه پارامترها با استفاده از نرم افزارهای ArcGIS10.1 و SAGA GIS 2 با فرمت رستری تهیه شدند. سپس موقعیت جغرافیایی 121 نقطه سیل گیر در منطقه تهیه گردید. نقاط به صورت تصادفی به گروه هایی متشکل از 87 نقطه (70%) و 34 نقطه (30%) به ترتیب برای واسنجی و اعتبارسنجی تقسیم شدند. مجموعه نقاط گروه واسنجی به عنوان متغیر وابسته و پارامترهای تاثیرگذار بر سیل به عنوان متغیر مستقل به روشهای نسبت فراوانی و شاخص آماری معرفی شدند. سپس احتمال رخداد سیل برای هر کلاس از هر پارامتر محاسبه گردید. وزنهای بدست آمده برای هر کلاس در سیستم اطلاعات جغرافیایی در لایه های مربوطه اعمال گردیده و در نهایت نقشه های احتمال و حساسیت به وقوع سیل منطقه مورد مطالعه به دست آمد. بر اساس نقشه پتانسیل، منطقه به 5 کلاس با حساسیت خیلی زیاد، زیاد، متوسط، کم و خیلی کم تقسیم گردید. نتایج حاکی از آن است که مناطق مجاور خروجی حوضه با طبقات ارتفاعی پایین و نزدیک رودخانه دارای احتمال و حساسیت به وقوع سیل بالایی میباشد. نتایج پژوهش حاضر نشان داد که تکنیک حاضر به منظور پیش بینی پتانسیل خطر سیل مخصوصا در حوزه های فاقد آمار می تواند مفید و قابل اعتماد باشد.

کلیدواژه ها:

احتمال سیل ، GIS ، واسنجی و اعتبارسنجی ، شاخص آماری