تحلیلی بر ساختار طرح آمایش سرزمین و نقش سلسله مراتبی طرح های محلی در تحقق این طرح ملی

بیش از 60 سال از عمر برنامه ریزی شهری در ایران می گذرد، حاصل برنامه ریزی شهری در این مدت تهیه طرح های توسعه شهری جامع، تفصیلی و هادی و اجرای آن در شهرهای مختلف ایران می باشد، اما نتیجه این طرح ها در مدیریت، توسعه و پاسخ دهی به نیازهای مختلف اقتصادی، اجتماعی و به ویژه کالبدی از کارنامه قابل قبولی برخوردار نمی باشد، این طرح ها با نقاط ضعف و ناکارآمدی مختلفی از جمله فقدان مدیریت توانمند و بدنه کارشناسی در ساختار سازمانی شهرداری ها، نبود پشتوانه منابع مالی از سوی دولت برای اجرای اهداف پیش بینی شده به ویژه خدمات عمومی، ضعف روش شناسی و اتکای این طرح ها به روش های کمی و سرانه ها و غیره روبرو هستند. اما یکی از مهمترین خلاء ها و ناکارآمدهای این طرح ها فقدان طرح های کلان فرادست ملی و منطقه ای جنس آمایش سرزمین می باشد، که نبود این طرح ها از ابعاد مختلف اقتصادی، اجتماعی، زیست محیطی موجب بلاتکلیفی و سردرگمی طرح های محلی می شود. این مقاله جایگاه طرح های آمایش سرزمین در ترسیم چشم انداز توسعه فضایی در مقیاس ملی و منطقه ای و همچنین نقشی که طرح های محلی همچون جامع، هادی شهری و روستایی در اجرا و عملیاتی نمودن اهداف طرح های کلان داشته باشند، را بررسی کرده است. نتایج این تحقیق نشان می دهد که در صورتیکه اهداف طرح های آمایش سرزمین در سطوح و سلسله مراتب پایین برنامه ریزی از ضمانت اجرایی برخوردار باشد بسیار از مشکلات و مسایل مربوط به برنامه ریزی شهری و منطقه ای کشور از جمله تخریب اراضی حاصلخیز کشاورزی و باغات، توسعه گسیخته و پراکنده سکونتگاه های شهری و روستایی، مکان گزینی نامناسب شهرک های صنعتی، آلودگی هوا و مشکلات زیست محیطی، مخاطرات طبیعی و غیره قابل حل خواهد بود.

کلیدواژه ها:

آمایش سرزمین ، طرح های توسعه ی شهری ، برنامه ریزی ، ناکارآمدی