هوش مصنوعی و سیستم های تصمیم یار بالینی طراحی و ارزیابی سیستم مفسر توصیه گر مبتنی بر گایدلاین برای آگاه سازی بیماران دیابتی نسبت به وضعیت آزمایشات دوره ای

مقدمه:دیابت یکی از شایع ترین بیماری های مزمن در ایران و جهان است که عدم مدیریت صحیح آن می تواند منجر به عوارض جدی در بیمار و تحمیل هزینه های سنگین به نظام سلامت شود. یکی از موضوعات مهم در مدیریت این بیماری انجام آزمایشات دوره ای برای بررسی اثربخشی درمان و تشخیص و پیشگیری به موقع از عوارض ثانویه بیماری است. مطالعات نشانداده اند که آگاهی بیمار نسبت به وضعیت آزمایشات و سیر تغییرات آن در طول زمان میتواند به بهبود مشارکت وی در فعالیت های خودمراقبتی کمک کند. سطح پایین سواد این بیماران از یک سو و استفاده گسترده از اصطلاحات اختصاری و اعداد در برگه نتایج آزمایشگاهی از سوی دیگر، درک و تفسیر نتایج این آزمایشات را برای بیمار دشوار کرده است. هدف ازانجام این مطالعه طراحی یک سیستم خبره مفسر توصیه گر مبتنی بر گایدلاین برای ارایه گزارش متنی قابل درک از وضعیت آزمایشات به بیمار است.روش بررسی: مطالعه شامل دو فاز طراحی و ارزیابی است. فاز طراحی شامل 4 مرحله است. در مرحله اول براساس یک مطالعه دلفی شاخص های بیولوژیک و آزمایشگاهی را که به صورت دوره ای برای بیماران دیابتی اندازه گیری می شود شناسایی گردید. در مرحله دوم براساس گایدلاین انجمن دیابت امریکا قواعد تفسیر آزمایشات استخراج شد. در مرحله سوم ساختار توضیحات ارایه شده از سوی پزشک در رابطه با نتایج آزمایشات به کمک مشاهده میدانی و مصاحبه با سه پزشک دیابت استخراج گردید و در مرحله چهارم تمپلیت پیامها طراحی گردید. در فاز ارزیابی گزارش متنی تولید شده، توسط 12 بیمار دیابتی براساس شاخص های کاربردپذیری در دو جنبه طراحی ظاهری و محتوایی حول پنج محور جذابیت ظاهری، سهولت درک، کاربردی بودن، کفایت توضیحات، و تازگی مطالب، به وسیله چک لیست معتبر براساس طیف لیکرت 5 تایی مورد ارزیابی قرار گرفت. یافته ها: نتایج مطالعه دلفی نشان داد، آزمایشات معمول بیماران دیابتی شامل سه پروفایل قند خون، چربی خون، و وضعیت کلیه است که دو پارامتر فشارخون و وزن نیز در این سیستم به آن اضافه شده است. ساختار گزارش براساس مشاهده روش ارایه اطلاعات پزشک در جلسات ویزیت طراحی شد و به تایید جمعی از خبرگان حوزه رسید. هر بخش از گزارش شامل سه نوع فیدبکمقایسه با معیار، مقایسه با وضعیت قبلی، و نتیجه گیری است که با ارایه یک نکته دانشی اطلاعاتی تکمیل شده استاز نظر بیماران قابل قبول ارزیابی شد.. بیماران دیابتی شرکت کننده در ارزیابی کیفیت سند خروجی دارای میانگین سنی 56/4 سال با توزیع جنسیتی 72/1% زن بودند. طراحی ظاهری گزارش خروجی با میانگین امتیاز 9/3 برای بیماران جذاب بود. بیماران درک مطالب ارایه شده را با میانگین امتیاز 9/4 مطلوب ارزیابی کردند همچنین نتایج سنجش ویژگی های کاربردی بودن 8/3 کفایت توضیحات8/7 و تازگی مطالب 8/2 از نظر بیماران قابل قبول ارزیابی شد. نتیجه گیری: نتایج نشان داد گزارش تفسیری از دیدگاه بیماران دیابتی مطلوب ارزیابی شد و بیماران مایلند در ارتباط با وضعیت سلامتی خود اطلاعات بیشتری دریافت نمایند. یافته های حاصل از این مطالعه میتواند به عنوان راهنمایی برای طراحی فاز بعدی مطالعه یعنی بررسی اثربخشی سیستم روی بیماران استفاده شود

کلیدواژه ها:

خودآگاهی ، دیابت نوع 2 ، تولید گزارش متنی ، شخصی سازی اطلاعات