اثرات خشکسالی بر کیفیت منابع آب رودخانه های کارون و دز در استان خوزستان

خشکسالیهای پی در پی سه ساله اخیر از یکطرف بهمراه برداشت و مصارف روز افزون آب بالاخص با شروع بهره برداری از طرحهای توسعه کشاورزی از طرف دیگر، و نهایتا تخلیه بیش از 50 الی 70 متر مکعب در ثانیه منابع آلاینده ( دامنه آبهای برگشتی در ماههای مختلف) به رودخانه های کارون و دز ( کارون بزرگ) افزایش روزافزون شوری و تنزل شدید کیفیت آب این رودخانه را که خود از منابع منحصر بفرد در تامین آب جهت مصارف مختلف از جمله مصرف شرب بیش از 80 درصد جمعیت و بیش از 65 درصد نیاز کشاورزی استان خوزستان می باشد را موجب گردیده است حفظ و صیانت از کیفیت منابع آب در برابر شرایط نامساعد جوی ، برداشت و مصارف روز افزون و همچنین تهاجم گسترده عوامل آلاینده زیست محیطی رسالتی است که بعنوان یک اولویت ملی فراروی ما قرار دارد. توجه به مسئله کیفیت آب در برنامه سوم از جمله توسعه و تجهیز شبکه سنجش کمی و کیفی، طرح شبکه ملی پایش کیفی منابع آب و وجود مواد قانونی 106 و 134 و دیگر تبصره های لازم در برنامه سوم توسعه کشور که خود بیانگر حساسیت موضوع می باشد گامهای اولیه و ضروری در مدیریت کیفیت منابع آب می باشند. این مقاله سعی دارد تا با اتکا بیش از پنج دهه آمار و اطلاعات موجود از کیفیت آب رودخانه کارون بزرگ این بزرگترین آبراهه خوزستان و کشور و با استفاده از آخرین نتایج حاصله از کیفیت رودخانه و الاینده های مسیر آن در طی خشکسالی های اخیر مقایسه ای علمی و مستدل از روند تنزل کیفیت و افزایش شوری رودخانه کارون بزرگ در سالهای اخیر با طول دوره آماری انجام دهد. همچنین سعی خواهد شد عوامل اصلی تخریب کیفیت و مهمترین چالش های موجود زیست محیطی منابع آب مذکور در سالهای اخیر شامل کاهش آبگذر رودخانه در اثر وجود خشکسالی های پی در پی، افزایش حجم آلاینده های ورودی به رودخانه، عدم هماهنگی زمانی از نظر اجرای طرحهای توسعه منابع آب و بهره برداری از طرح های توسعه کشاورزی بالاخص طرحهای متمرکز کشاورزی توسعه نیشکر و صنایع جانبی، پیشروی آب شور خلیج فارس به درون رودخانه بهمنشیر در اثر پدیده کم نظیر جزر و مد در سالهای ا خیر ( افزایش شوری بهمنشیر تا مرز 30000 میکروموس بر سانتی متر و نزدیک به شوری آب دریا) و ایجاد وضعیت اجتماعی نگران کننده در شهرهای جنوبی و در پایاب رودخانه کارون ( آبادان و خرمشهر) بلحاظ تامین آب با کیفیت مطلوب و مورد نیاز جهت مصارف مختلف و بالاخص مصرف شرب که از حساسیت بیشتر و دردرجه اول اهمیت برخوردار می باشد و همچنین پیش بینی وضعیت بس نگران کننده آتی در صورت استمرار وضعیت موجود مورد تجزیه و تحلیل و نتیجه گیری واقع شود.

کلیدواژه ها:

خشکسالی ، رودخانه های کارون و دز ، شوری