بررسی اثر عصاره آبی و الکلی سیر بر رشد قارچ آسپرژیلوس فلاووس و آفلاتوکسین B1 در آرد گندم

سابقه و هدف: آسپرژیلوس فلاووس مهم ترین قارچ تولید کننده آفلاتوکسین B1 است. این توکسین می تواند از طریق زنجیره غذایی وارد بدن انسان شده و مسمومیت ایجاد کند و برای اغلب حیوانات و انسان ها جهش زا، سرطان زا ، تراتوژنیک و به شدت سمی هستند. میزان کشندگی آن برای انواع گونه های حیوانات بین 5/ 0 تا 10 میلی گرم برای هر کیلو گرم وزن بدن می باشد. استفاده از اسانس و عصاره های گیاهان دارویی به دلیل داشتن خواص دارویی، ضد قارچی، ضد باکتریایی و آنتی اکسیدانی رو به پیشرفت است.این پژوهش به منظور ارزیابی اثر ضد قارچی عصاره آبی و الکلی سیر بر رشد قارچ آسپرژیلوس فلاووس و آفلاتوکسین B1 در آرد گندم انجام شد. روش جست و جو: در این مطالعه تجربی_آزمایشگاهی عصاره های مختلف سیر با حلال های آب و اتانول استخراج شدند. تاثیر غلظتهای 0/025، 0/05، 0/1 و 0/5 درصد عصاره ها بر رشد قارچ آسپرژیلوس فلاووس در چهار تکرار مورد ارزیابی قرار گرفتند. برای سنجش حداقل غلظت مهارکنندگی (MIC) و حداقل غلظت کشندگی (MFC) قارچ از محیط کشت غنی (Potato Dextrose Agar ) استفاده شد. غلظت آفلاتوکسین B1 و عصاره ها به ترتیب با استفاده از روش های الایزا و اسپکتوفتومتری اندازه گیری شدند. داده ها با استفاده از نرم افزار آماری SPSS و آزمون های ANOVA در سطح معنی داری P<0/05 مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. یافته ها: نتایج آنالیز داده های حاصل از مقایسه میانگین قطر هاله رشد چاهک های حاوی تیمارهای مختلف عصاره های آبی و الکلی سیر نشان داد که تیمارهای مختلف دارای اختلاف معنی داری با هم میباشند (0/5> P) و با افزایش غلظت، میانگین قطر هاله عدم رشد افزایش می یابد. به طوری که در هر تیمار در غلظت های مشخص (0.025، 0.05، 0.1 و 0.5) میانگین قطر هاله عدم رشد عصاره الکلی به ترتیب 0/95±11/25؛ 0/5770± 14/5؛ 0/29± 14/5 و 2/44± 23/00 بیشتر از میانگین قطر هاله عدم رشد عصاره آبی 0/95± 8/25، 1/29± 11/5، 0/81±14/00 و 0/95± 15/75می باشد. نتایج حاصل از آنالیز داده های مقدار آفلاتوکسین B1 در تیمارهای 0/25، 0/1، 0/05 نمونه های حاوی عصاره آبی، الکلی و نمونه خام نشان می دهد که نمونه های مختلف فاقد اختلاف آماری معنی داری با هم بوده اند. اما نتایج آنالیز واریانس حاصل از داده های مقدار آفلاتوکسین B1 در تیمار 0/5 درصد نمونه های عصاره آبی، الکلی و نمونه خام نشان می دهد که نمونه های حاوی عصاره آبی و الکلی علی رغم عدم وجود اختلاف آماری معنی داری با یکدیگر دارای اختلاف معنی داری با نمونه خام می باشند به طوری که بیشترین و کمترین مقدار آفلاتوکسین B1 به ترتیب در نمونه خام ( 0/2±2/3) و عصاره الکلی ( 0/2± 0/9) گزارش گردید. نتیجه گیری: نتایج این تحقیق نشان می دهد که عصاره سیر بر همه تیمارهای مورد بررسی اثر مهاری داشت لذا می توان از آن به عنوان عصاره موثر علیه قارچ آسپرژیلوس فلاووس و آفلاتوکسین B1 یاد کرد، اما خاصیت ضد قارچی این عصاره در شرایط محیطی و بیولوژیکی مختلف نیازمند بررسی های بیشتری است.

کلیدواژه ها:

ضدقارچی ، آسپرژیلوسفلاووس ، سیر ، آفلاتوکسین B1 ، عصاره سیر ، داروی گیاهی