تحلیلی بر ابزارهای حس مکان و شیوه ی برقراری ارتباط معنوی با معماری مساجد تاریخی ایران

ادراک احساسی انسان از طریق قوای حسی پنجگانه بعنوان راهکاری در جهت ادراک محیط و بستری که انسان در آن قرار میگیرد همواره مورد توجه پژوهشگران بوده است. حقیقت احساس و نقش فعال آن در هنر و بخصوص هنرهای دینی بصورت زبان نمادین برای وصف عالم دیگر، جایگاه تاثیرگذار هنرهای دینی را نشان میدهد؛ جایگاهی که نزد مردمان بدلیل باورهای ذهنی و ایمانی که از دیرباز با آن خو گرفته، زندگی کرده و بدان باور دارند همواره به منظور ایجاد حس تعلق و ادراک مکان مذهبی مسجد مورد تاکید بوده است. بررسی شیوه های بهره گیری از قوای احساسی در مساجد تاریخی ایران، و بدنبال آن بررسی و تحلیل ابزارهای معمارانه در بکارگیری قواهای احساسی و عواملی که موجب برانگیخته شدن همزمان آن ها میگردد تجربه ی کامل تر و قدرتمندتری از درک فضایی را در پی داشته و بهره گیری از این ابزار میتواند نمازگزاران را در بهره مندی هرچه بیشتر یاری نماید. شعف حرارتی برخاسته شده ی ناشی از ابزارهای معمارانه در مساجد که هر کدام از آن ها بر وجهی خاص، از ادراکات انسانی تاثیر میگذارد، میتواند در احساسات معنوی انسان اثر گذارده و تاثیرات مثبتی بر تجربه ی حس مکان بگذارد. شعف حرارتی که برخاسته از بکارگیری صحیح و مناسب ابزارهای معمارانه بوسیله ی ایده های ذهنی و قوانین دینی بوده، میتواند ساختارهایی منظم و قانون مندی را ایجاد نماید تا زمینه را جهت بهره مندی هرچه بیشتر استفاده کنندگان از فضای مساجد بوجود آورد. در این پژوهش ابتدا به بررسی شیوه های ادراکی پرداخته و سپس با در نظر گرفتن احکام و باورهای اسلامی در زمینه های مورد پژوهش به روش ها و راهکارهای معماری استفاده شده در مساجد اشاره میگردد و در نهایت با جمع بندی مباحث مطرح شده، ارتباط میان ادراک انسان، باورها و احکام فقهی مسجد و ابزارهای معماری مورد استفاده شده در مساجد آورده خواهد شد.

کلیدواژه ها:

ادراک ، مسجد ، فضا ، حس مکان ، حواس انسان