نقدی معناشناختی بر ترجمه های فارسی واژه دون در قرآن کریم

تکیه بر اصل روابط همنشینی و جانشینی، از مهم ترین راه هایی ست که امروزه ادب پژوهان در فهم معنای متون از آن استقبال کرده اند. این پژوهش با تکیه بر این اصل، می کوشد تا درباره معنای صریح و ضمنی ظرف دون در قرآن کریم بحث و بررسی کند و میزان توجه مترجمان قرآن به این معانی و انتقال آن به زبان مقصد (فارسی) را مشخص کند. مهم ترین یافته های این پژوهش - که با روش معناشناسی ساختاری و با استناد بر متون تفسیری و زبانی نگاشته شده - بیانگر این مطلب است که واژه دون کارکردها و معانی مختلفی در قرآن کریم دارد که مترجمان در انتقال آنها همیشه موفق نبوده اند. معنای پایه آن (غیریت مع التسفل)، تقریبا در تمامی کاربردها به چشم می خورد؛ از این رو، در برگردان من دون الله ، میتوان از جز خدا که پایین تر است بهره جست. برگردان فرود یا از فرو در ترجمه های کهن فارسی نیز، از انطباق حداکثری ترجمه با واژه مبدا برخوردار است؛ زیرا هم استثنای غیر و هم معنای تسفل و فروتری را در خود گنجانده است. سیاق و بافت کلام، به ویژه متعلق دون ، در معنای نسبی آن موثر و به اعتبار قرب و تاخر و تسقل در رتبه، یا کمیت یا کیفیت دارای معانی ضمنی قبل، امام، غیر، اقل، و ... نیز هست.

کلیدواژه ها:

قرآن کریم ، ترجمه فارسی ، واژه دون ، معناشناسی