تحلیل بازار خرمای ایران مبتنی بر تحقیقات داخلی

یکی از محصولات مهم باغی که از دیرباز در مناطق مختلف ایران کشت و کار می شده نخل خرما است که بالتبع بازارهای فروش محصولات آن در داخل کشور و همچنین در ماورای مرزهای این کشور از سابقه طولانی برخوردار است. با توجه به اهمیت و جایگاه استراتژیک این محصول در برهه های تاریخی این سرزمین، تحقیقات موردی زیادی در زمینه ی بازار آن صورت گرفته است. متاسفانه تاکنون تحلیل جامعی در این زمینه که بتواند تمام جوانب بازار را بررسی به نمایاند انجام نگرفته است.لذا در این پژوهش ضمن بررسی تمام تحقیقات داخلی انجام گرفته بر بازار خرمای ایران در داخل و خارج از کشور، نتایج مطابق با آمار و اطلاعات روز تحلیل شده است. تحلیل نتایج تحقیقات، نشان می دهد که به طور کلی کارایی بازاریابی این محصول پایین است. حاشیه بازاریابی با قیمت خرده فروشی رابطه مستقیم و با هزینه های بازاریابی رابطه معکوس دارد و قیمت سر باغ و هزینه برداشت خرما از عوامل موثر بر حاشیه کل بازاریابی خرما هستند. کشش قیمتی بلند مدت خرما در بازار کمتر از یک بوده و تقارن در انتقال قیمت وجود ندارد. در تعیین قیمت توافقی، محاسبه قیمت کف در هر منطقه با توجه به تفاوت های تابع هزینه انجام نمی شود و تاثیر گذاری سیاست های حمایتی در کاهش ریسک درآمدی نخل داران بسیار اندک می باشد. این در حالی است که ساختار صادرات جهانی خرما روز به روز به حالت رقابتی نزدیک می شود و در مقابل، ساختار واردات جهانی خرما از انحصار چند جانبه پیروی کرده و بر قدرت انحصاری وارد کنندگان جهانی خرما نیز افزوده شده است. کشش تقاضای صادرات کم است. صادرات خرمای ایران دارای مزیت نسبی بوده و در رتبه بندی مزیت نسبی صادراتی کشورهای عمده صادر کنندگان خرمای جهان، پس از تونس در رتبه دوم قرار دارد. انتقال قیمت ها از بازار صادرات بر سر مزرعه نامتقارن است بر سر انتقال افزایش های قیمت کندتر از سرعت انتقال کاهش های قیمت است. از جمله عواملی که بر میزان صادرات خرمای ایران تاثیر می گذارند، می توان به مواردی نظیر تولید ناخالص داخلی کشور، تسهیلات بانکی، قیمت داخلی، کشش ظرفیت تولید، تورم، نرخ سود بانکی، پیمان ارزی و سیاست های ارزی، نرخ ارز، کشش نرخ ارز، نااطمینانی نرخ ارز، نقدینگی، تورم، نوسانات قیمت نفت، قیمت صادراتی، کیفیت محصولات و ضریب شاخص استاندارد، افزایش جمعیت کشورهای وارد کننده و آگاهی و استفاده از فرصت ها اشاره نمود. سیاست های حمایتی دولت، ثبات قوانین تجاری و مالی، اعطای تسهیلات و امتیازات لازم به صادرکنندگان، مراکز اطلاع رسانی و تبلیغات تجاری نقش به سزایی در توسعه صادرات دارند و سیاست های قیمتی بر درآمدهای حاصل از صادرات خرما اثر مثبتی نداشته است. در پایان ضمن بررسی ناکارایی بازار این محصول، راهکارهای مناسب جهت خروج از این چالش ها نیز پیشنهاد گردید.

کلیدواژه ها:

خرما ، تحلیل بازار ، ناکارایی بازار