رنگ از دیدگاه عرفانی در نظریات علاءالدوله سمنانی (مطالعه موردی: مسجد گوهرشاد مشهد)

در معماری سنتی و اسلامی استفاده از نقوش و رنگها همیشه مورد توجه بوده است. تجلی حضور خداوند که از تجزیه نور (وحدت) به رنگها (کثرت) تبدیل شده و جهان را به آبگینه ای رنگین تبدیل میکند. در بعد معماری ،رنگها انعکاس جهان هستند. معمار سنتی با توجه به نمادین بودن رنگها و تاثیر گذاری آن بر روح و ذهن آدمی ، در معماری از این عنصر بهره مند شده است.از عناصر مهمی که در بسیاری از تمدنها معنای نمادین و رمزی دارند عنصر رنگ است. به طور کلی در عرفان ایرانی و اسلامی حتی مراحل سلوک عارف و حالات عارفانه ی وی دارای رنگ مختص به خود بوده.علاءالدوله سمنانی عارفی ست که این سلوک عارفانه و رنگ های خاصه اش را در آثار خود بررسی نموده است.با استفاده از نظریات وی، در این پژوهش در پی پاسخگویی به چگونگی استفاده رنگ در مسجد گوهرشاد مشهد هستیم. انتخاب مسجد به عنوان نمونه موردی در بررسی عرفان رنگ در آن به این علت می باشد که مسجد اولین نمود معماری در اسلام است و معماری با این مکان آغاز میشود و ظهور می یابد و مسجد گوهرشاد به عنوان مطالعه موردی استفاده شد .این پژوهش به روش توصیفی تحلیلی بوده و با گرد آوری اطلاعات سعی شده مرحله به مرحله به شناخت رنگها در دیدگاه سمنانی رسیده و به تفسیر و بررسی و هریک در مسجد گوهرشاد مورد مطالعه قرار گیرند. جمع آوری اطلاعات نیز با اسناد و مدارک کتابخانه ای و بانکهای اطلاعاتی انجام خواهد شد و در پایان این نتیجه برداشت میشود که در این مسجد با توجه به اینکه معمار آن قوام الدین شیرازی از برجسته ترین معماران دوره تیموری است و همچنین در دوره تیموری با افزایش گرایش به عرفان و نیز گرایش عرفان به سمت شیعه، استفاده از رنگ با توجه به مفاهیم عرفانی رنگها بوده است. هر قسمت از عناصر معماری با رنگ مناسب به خود پوشیده شده.

کلیدواژه ها:

رنگ ، عرفان ، علاءالدوله سمنانی ، مسجد گوهرشاد ، معماری سنتی