مقایسه و واسنجی روشهای تجربی MPSIAC و EPM در برآورد فرسایش و رسوبدهی بخشی از حوضه آبخیز زنجانرود

در طی قرون متمادی انسان به پایان ناپذیری منابع طبیعی اعتقاد داشته است و این باور هنوز به شکلهای مختلف وجود دارد. بهره برداری بی رویه و تغییر کاربری اراضی، فرسایش خاک را به یکی از چالشهای کنونی انسان تبدیل نموده است. فرسایش، ضمن از دسترس خارج نمودن خاک، با رسوبگذاری آن در آبراه ه ها، تاسیسات آبی و سدها، ظرفیت، کارآیی و عمر آنها را کاهش می دهد. برای کاهش این خسارات، باید ابتدا وضعیت و میزان فرسایش حوضه آبخیز، بررسی شود تا بتوان برنامه ریزی مناسبی را انجام داد. کمبود ایستگاه های رسوب سنجی در بسیاری از حوضه های کشور، ما را مجبور می سازد که در اینگونه بررسیها از مدلهای تجربی استفاده کنیم. در این تحقیق که در حوضه آبخیز تهم زنجان انجام شده، با واسنجی مدلهای MPSIAC و EPM و مقایسه نتایج آنها با آمار رسوب، صحت و دقت این مدلها ارزیابی گردید. برای تعیین واحدهای کاری نقشه های شیب، زمین شناسی، جهت و ارتفاع با هم تلفیق شدند که 230 واحد کاری بدست آمد. سپس میزان فرسایش حوضه براساس هر مدل محاسبه شد. مقایسه مقدار رسوب محاسبه شده توسط روشهای مذکور، با رسوب اندازه گیری شده در ایستگاه هیدرومتری نشان می دهد که رسوب براوردی توسط روش MPSIAC، 4/2 و روش EPM، 8 برابر رسوب اندازه گیری شده در ایستگاه هیدرومتری می باشد. بنابراین در شرایط کشورمان با ویژگیهای اقلیمی و هیدرولوژیکی متفاوت، استفاده از این مدلها بدون ارزیابی اولیه و انجام اصلاحات لازم و واسنجی آنها چندان مفید نمی باشد.

کلیدواژه ها:

فرسایش خاک ، حوضه آبخیز تهم ، MPSIAC ، EPM