مبانی و ویژگی های داوری اجباری

داوری فرآیندی است که به موجب آن طرفین اختلاف به جای مراجعه به دادگاه جهت حل و فصل اختلاف خویش، اختلافات موجود یا احتمالی نسبت به حقوق و تعهدات خود را به داوری یک یا چند نفر ارجاع داده تا داور یا داوران بر اساس اصول حقوقی، اختلافات را حل و فصل نموده و رای لازم الاجرا صادر کنند. با توجه به تعریف فوق مشخص میگردد که، خصیصه اصلی داوری، تراضی طرفین اختلاف، در ارجاع اختلاف خود به داوری میباشد لذا زمانی که از داوری سخن گفته میشود متبادر به ذهن، داوری اختیاری میباشد. ایرادی که ممکن است به تعریف ارایه شده از داوری نسبت داده شود این است که در عمل بسیار اتفاق میافتد که دادگاه ها به جای طرفین داور انتخاب می کنند و در برخی موارد هم با داوری اجباری مواجه می شویم به این صورت که قانونگذار ارجاع اختلاف طرفین به داوری را الزامی اعلام نموده است و در این دو حالت طرفین ارادهای جهت انتخاب داوران و ارجاع موضوع اختلاف خود به داوری ندارند و از این جهت تعریف فوق ناقص است زیرا شامل این موارد نمیباشد. برخی از نویسندگان تعریف دیگری از داوری ارایه دادهاند که شامل داوری اجباری نیز میگردد و مبنای داوری را در هر حال اراده و حکم قانونگذار می دانند چرا که قانونگذار است داوری را بخشی از نظام قضایی کشور میداند و برخی دعاوی را داوری پذیر و برخی را فاقد چنین قابلیتی اعلام می-کند.در حالی که به نظر میرسد این گونه نمیباشد و مبنای داوری در هر حال اراده قانونگذار نیست بلکه مبنای داوری اراده طرفین میباشد. زیرا از یک طرف اگر طرفین قرارداد جهت حل و فصل اختلاف خود به داوری توافق ننمایند این اختلاف هرگز از طریق داوری حل و فصل نخواهد شد و از طرف دیگر در مجموع قوانین مختلف پیرامون داوری در خصوص اعلام ضوابط و شرایط داوری از جمله مواد 454 ،455 ،462 ،472 و ... مبنای داوری اراده طرفین در نظر گرفته شده است. اما در خصوص داوری اجباری باید پذیرفت که مبنای آن حکم قانونگذار است و اراده طرفین، در این خصوص تاثیر چندانی ندارد.داوری اجباری علاوه بر ویژگیهای مشترک خود با سایر داوریها، ویژگیهای خاص خود، از جمله، اتکای داوری اجباری به حکم قانونگذار، سلب صلاحیت از مراجع قضایی و محدودیت تاثیر اراده طرفین در روند داوری و ...را دارد.

کلیدواژه ها:

داوری ، داوری اجباری ، ارجاع به داوری ، مبانی داوری