تحلیل باستان شناسی تغییرات فرهنگی - زیست محیطی دشت جنوبی سرایان در دوران اسلامی با تاکید بر مدل های استقراری

مطالعه الگوهای استقراری در یک منطقه ، به اقتضای ویژگی های طبیعی و فرهنگی ، روش های خاص خود را می طلبد ، مجموعه عوامل زیست محیطی نقشی موثر در ایجاد بافتهای استقراری در هر دوره زمانی دارد . در طی سالیان اخیر توجه به درک و سنجش فرآیندهای پیچیده تعاملی بین انسان و محیط در حوزه مطالعات باستان شناسی ، طرفداران بسیار زیادی پیدا کرده است . این رویکرد در باستان شناسی علاوه بر شناخت میزان تاثیر محیط در ایجاد هر زیستگاه ، میزان انطباق زیستگاه ها با شرایط محیطی حاکم را نیز ممکن می سازد . یکی از این رهیافت ها در مطالعات باستان شناسی مطالعه الگوی استقرار و تحلیل زیستگاهی است که به بررسی شکل گیری محوطه های باستانی در بسترهای محیطی می پردازد . سرایان شهری واقع در کویر لوت و مرکزی در استان خراسان جنوبی که در 160 کیلومتری مرکز استان شهر بیرجند ، در دشتی همواره در حاشیه ی کویر و در دامنه ی جنوب غربی رشته کوه زابری ، معروف به شتران قرار دارد . در خصوص مطالعه و بررسی الگوی استقراری و تاثیرات متقابل انسان و محیط در طی دوره های اسلامی دشت جنوبی سرایان تاکنون هیچ مطالعاتی صورت نگرفته که این پژوهش تلاشی برای پرداختن به این موضوع می باشد . استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی ، پایش دادهه ای فرهنگی به لحاظ آماری و تحلیل حوزه گیرش و تحلیل مولفه های اصلی از روش هایی است که در آزمون فرضیات استفاده خواهد شد. نتایج به دست آمده در این پژوهش نشان می دهد نحوه پراکندگی استقرارها در محوطه های چنددورهای دشت جنوبی سرایان الگوی تقریبا یکسان و به صورت خطی و وابسته به مسیر آب می باشد . شیوه معیشت بیشتر بر پایه کشاورزی و دامداری و به شکل کوچرو در این دوره دیده میشود .

کلیدواژه ها:

تغییرات فرهنگی - زیست محیطی ، مدل های استقراری ، دوره اسلامی ، سرایان ، محوطه های چنددوره ای