متولی ادای زکات و خمس اموال صغیر و مجنون و سفیه

خمس و زکات از حقوق واجب مالی است که در صورت فراهم بودن سایر شرایط پرداخت آن بر هر انسان مکلفی واجب می باشد. اسلام همواره در راه تزکیه انسان ها و ایجاد مساوات و حفظ نظام اقتصادی می کوشد، در راه ساختن مدینه فاضله، قوانینی را وضع فرموده که همه مستضعفین بتوانند به حقوق حقه خود نایل آیند. در واقع خمس و زکات، یکی از درآمدهای مهم در عرصه اقتصاد اسلامی است و وجوب آن ها آزمایشی برای ثروتمندان و کمکی به نیازمندان است. این فرضیه های الهی به عنوان یکی از عوامل مهم برقراری عدالت اجتماعی، تقویت کننده بینه مالی حکومت اسلامی و پرکننده فاصله های طبقاتی، همواره مورد کم توجهی بوده است در زمان حضرت رسول a و امیرمومنانϒ متولی امر زکات و خمس ایمه β بودند که به دلیل نداشتن حکومت زکات و خمس می بایستی با اجازه آن ها پرداخت می شد. در عصر غیبت کبری متصدی این مسند فقیه جامع الشرایط است احکام فقهی اسلام، تکالیفی برعهده مکلفین بر مبنای درامد حاصله، قرار داده است، از مهم ترین آن ها خمس و زکات می باشد و هرچند در سایر تکالیف و بلوغ و عقل در شخص مکلف شرط شده است اما در خمس و زکات ملاک تعلق تکلیف کسب درآمد می باشد و بسته به نوع درآمد به اقسام مختلفی از قبیل منفعت کسب، معدن، گنج، کاشت غلات اربعه، پرورش اغنام ثلاثه و کسب تقدین و... تقسیم شده لذا نگارنده در این پژوهش که به روش کتابخانه ای و تحلیل استاد که شامل بررسی آیات، روایات و نظرات فقها و مراجع است، به بررسی متولی ادای خمس و زکات اموال صغیر سفیه و دیوانه می پردازد. اکثر به اتفاق مراجع آورده اند. که خمس و زکات صغیر کودک نابالغ احتیاط آن است که خودش پس از بلوغ بپردازد. و در مورد مجنون خمس و زکات به مال او تعلق نمی گیرد. واگر مجنون ار هنگام بلوغ مجنون بوده است باید ولی آن خمس اموال آن را بپردازد و اگر بعد از بلوغ مجنون شده است باید با اجازه حاکم شروع خمس اموال آن را بپردازد ولی مجنون ادواری در آن زمانی که عاقل است باید خمس و زکاتش را بپردازد، و اما سفیه ادای خمس و زکات مالش با ولی اوست. از مجموع کتب فقهی و حقوقی و مدنی چنین استنباط می گردد که خمس و زکات مخصوص افراد بالغ و عاقل است پس صغار و سفهاء و مجانین که از بلوغ و عقل سالم برخوردار نیستند، خمس و زکاتی به آنان تعلق نمی گیرد، در صورتی که دارای اموال و دارایی باشند، ولی آن ها مستحب است که از اموالشان خمس و زکات را بپردازد.

کلیدواژه ها:

خمس زکات ، صغیر ، سفیه ، دیوانه ، آیات و روایات فقه