بررسی تغییر الگوی کشت و میزان استخراج منابع آب زیرزمینی با اعمال سیاست های کاهش مصرف آب در دشت ارزوییه استان کرمان

با توجه به خشکسالی های متوالی در سالهای اخیر در مناطق مرکزی و شرقی کشور و از جمله استان کرمان، آب مهمترین نهاده کشاورزی و عامل محدودکننده توسعه اقتصادی است. ازاینرو مدیریت مصرف این منبع ارزشمند دارای اهمیت بالایی است. هدف از این پژوهش، بررسی واکنش و شبیه سازی رفتار کشاورزان (الگوی کشت) در برابر سیاست های کاهش مصرف آب در شهرستان ارزوییه در استان کرمان است. این سیاستها شامل سیاست افزایش هزینه استخراج، کاهش دسترسی به منابع آب، کمآبیاری و سیاستهای ترکیبی در غالب هشت سناریو بررسی و ارزیابی شدند. برای این منظور از روش برنامه ریزی ریاضی مثبت برای تعیین الگوی بهینه کشت برای هر سیاست استفاده شد. داده های مورد نیاز پژوهش با تکمیل 194 پرسشنامه و مصاحبه با کشاورزان و همچنین داده های سازمان جهاد کشاورزی استان کرمان بهدست آمد. نتایج این پژوهش نشان میدهد که از میان سیاستهای یادشده، سیاست کمآبیاری و همچنین ترکیب آن با سیاست کاهش دسترسی به منابع آب، دارای بهترین نتایج بودهاند. با اعمال این سیاست، به رغم کاهش 26 درصدی مصرف آب، سطح زیرکشت 56 درصد افزایش مییابد و بازده ناخالص تنها 16 درصد کاهش مییابد. با توجه به نتایج بررسی، سیاست افزایش هزینه استخراج چندان تاثیرگذار نیست و تنها فشار به کشاورزان را افزایش میدهد، اما سیاست کمآبیاری به عنوان یک سیاست موثر توصیه میشود.

کلیدواژه ها:

منابع آب زیرزمینی ، الگوی کشت ، برنامه ریزی مثبت ، شهرستان ارزوییه