بازنگری کارآیی مصرف و بهره وری آب کشاورزی با تاکید بر حقابه های زیست محیطی

مطالعات انجام شده در زمینه کارآیی و بهره وری مصرف آب کشاورزی بهطور عمده بر کارایی محلی )مقایس مزرعه یاپروژه( تمرکز داشته و پیوند بین کارآیی محلی، کارآیی حوضه و جهان نادیده گرفته شده است. علاوه بر این،مفهوم کلاسیک کارآیی آبیاری پتانسیل جریان برگشتی و بازیافت را نادیده میگیرد. بنابراین در وضعیت کمبود آب یافته های تحقیق هایی که محدود به بهینه سازی مصرف آب در سطح پروژه یا مزرعه میباشند جهت ارایه توصیه های سیاستی در سطح حوضه مناسب نمباشند. زیرا کاهش نفوذ عمقی آب آبیاری و روانابها در نتیجه بهبود روشهای آبیاری در صورتی به افزایش کارآیی مصرف آب در حوضه های آبی منجر خواهد شد که امکان بازیافت و استفاده مجدد از آبهای برگشتی آبیاری وجود نداشته باشد. بنابراین در ارزیابی عملکرد سیستمهای آبیاری لازم است کل حوضه آبی به عنوان واحدهای اساسی مدیریت آب در نظر گرفته شود و تاثیر اقدامهای انجام شده در بالا دست حوضه به منظور بهبود کارآیی و بهرهوری آب بر پایین دست حوضه مورد توجه قرار گیرد. نظر به یکپارچگی و پیوستگی چرخه آب لازم است در بررسی مسیله کارآیی و کاربرد فناوریهای پیشرفته آبیاری تمام چرخه آب و نهبخشی از آن مورد توجه قرارگیرد. در این مقاله تلاش گردیده که فراتر از کارآیی کلاسیک، موضوع کارآیی مصرف آب کشاورزی و کاربرد فناوریهای آبیاری با در نظر گرفتن پیوند میان کارآیی محلی، حوضه و جهان از نقطه نظراثرات زیستمحیطی مورد بررسی قرار گیرد. در این راستا، ابتدا، مفاهیم اساسی کارآیی مصرف آب کشاورزی با در نظر گرفتن پیوند میان سه نوع کارآیی مذکور تشریح میگردد. سپس امکان صرفهجویی آب از طریق کاربرد فنآوریهای پیشرفته آبیاری مورد بررسی قرار میگیرد وضمن مطرح نمودن محدودیت ییدولوژی و سایر محدودیتها نشان داده شده است که کاربرد فن آوریهای به اصطلاح آب اندوز میتواند به گسستگی چرخه آب و کاهش حقابه های زیستمحیطی منجر شود. در پایان ضمن ارایه شواهدی از ایران و جهان برخی از محدودیتها و ملاحضه های مربوط به بهبود کارآیی و کاربرد فنآوریهای پیشرفته آبیاری ارایه گردیده است

کلیدواژه ها:

کارآیی مصرف آب ، بهره وری آب ، مدیریت یکپارچه منابع آب ، آب برگشتی ، حقابه زیست محیطی