فضا و جنسیت در مسکن بومی روستایی گیلان

معماری مسکونی در جامعه روستایی، علاوه بر تاثیرپذیری از مولفه های جغرافیایی و اقلیمی منطقه، به طور چشم گیری متاثر از عامه مردم روستا است. بدین ترتیب، مسکن روستایی به عنوان پدیده ای فرهنگی-اجتماعی تلقی می شود که از یک طرف با تاثیر از خصوصیات فرهنگی مردم آن بوم، محل بروز ویژگی های رفتاری و الگوی زندگی اهالی آن بوده و از طرف دیگر، با ویژگی های کالبدی و ساختار فضایی منحصر به فرد خویش، بر شکل گیری فرهنگ عامه و سبک زندگی مردم تاثیر می گذارد. جنسیت نیز، به عنوان یکی ازشاخصه های فرهنگی-اجتماعی، رابطه دو طرفه با فضای کالبدی دارد. از سویی جنسیت، عامل موثر در شکل گیری فضاهای خاص معماری است و از سوی دیگر، فضای کالبدی و ویژگی های ساختاری آن، در چگونگی خصوصیات جنسیتی موثر است. پژوهش حاضر به بررسی کیفیت رابطه موجود بین جنسیت و فضای کالبدی پرداخته و تاثیر این رابطه را در معماری مسکونی روستاهای گیلان و فضاهای به وجود آمده، مورد بررسی قرار داده است. این پژوهش کیفی، از نوع کاربردی-توسعه ای است که اطلاعات آن، با اتکا به روش توصیفی-تحلیلی و با استفاده از منابع نوشتاری و ابزار مشاهده و مصاحبه به دست‎ آمده است. بدین ترتیب مطالعات میدانی در روستاهایی از حوزه های مختلف فرهنگی شرق و غرب گیلان و نیز بخش های اقلیمی کوهستان، کوهپایه و جلگه به لحاظ قابلیت تعمیم پذیری به نقاط مختلف استان، صورت گرفته است. یافته های تحقیق حاکی از آن است که شرایط جغرافیایی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی حاکم بر جامعه روستایی استان گیلان، جایگاه زنان در فرهنگ بومی این مناطق را تحت تاثیر قرار داده و به تبع آن، رابطه جنسیت و فضا را در مسکن بومی شکل می دهد. بدین ترتیب که در مسکن روستایی این استان، الزامی برای تفکیک فضایی بین زنان و مردان در ظاهر بنا وجود ندارد، اما در داخل فضاها، حریم های زنانه و مردانه از هم مجزا هستند.

کلیدواژه ها:

جنسیت ، فضای جنسیتی ، زن ، مسکن روستایی ، معماری گیلان