بررسی تاثیر جریمه های زیست محیطی در کاهش آلودگی واحد های صنعتی(مطالعه موردی : صنایع استان قزوین)

لزوم حفاظت از محیط زیست اصل غیر قابل تردیدی است که در جهان امروز پذیرش عامه دارد و این ضرورت به موازات رشد صنایع وتکنولوزی وبه دنبال آن بروز آلودگیها اهمیت بیشتری پیدا کرده است . لذا هدایت فعالیت های صنعتی به گونه ای که کمترین آثار زیانبار وسوء را بر محیط زیست داشته باشد ضرورت دارد . جریمه برانتشار آلودگی و تخریب محیط زیست از سالها قبل در بسیاری از کشورها بعنوان یک ابزار شناخته شده در مدیریت محیط زیست مطرح شده و استفاده می شود. در ایران نیز در قانون برنامه سوم توسعه ،جرائم زیست محیطی بعنوان یک راهکار جدید در کنار ابزارهای موجود در نظر گرفته شد. استان قزوین بدلیل دارا بودن برخی شرایط ،مورد توسعه صنعتی قرار گرفته وبه قطب صنعتی در کشور تبدیل شده است که پیامد این توسعه سریع وشتابزده جز آلودگی و تخریب محیط زیست نخواهد بود بگونه ای که بیش از 2500 واحد صنعتی در 9 شهرک و مجتمع صنعتی و همچنین بصورت پراکنده مستقرند.در این میان فقط یک شهرک دارای سیستم تصفیه فاضلاب است وبقیه در وضع نامناسب زیست محیطی قرار دارند. بررسی میزان اثر بخشی اجرای این قانون در کاهش آلودگیهای زیست محیطی وبهبود وضع مدیریت زیست محیطی واحدهای صنعتی استان که از سال 1381 (سال شروع )تا سال 1385 مشمول پرداخت جریمه شده اند هدف این مطالعه بود . لذا بمنظور تحقق آن، وضعیت زیست محیطی کلیه واحدهای مشمول( واحد صنعتی،کشاورزی و ...) از طریق بازدید و مشاهده اقدامات انجام شده و همچنین نمونه برداریهای آزمایشگاهی ، آنالیز نمونه ها ومحاسبه بار آلودگی منتشره مورد بررسی و با وضعیت زیست محیطی واحدها قبل از اعمال جریمه از طریق مراجعه به سوابق پرونده و نتایج نمونه برداریهای ادواری مقایسه گردید . نتایج بدست آمده نشان می دهد در طول این مدت 123 واحد مشمول پرداخت جریمه شده اند از این تعداد 46 درصدبه طور کامل به استانداردهای زیست محیطی دست یافته اند. بار آلودگی کل قبل از اعمال جریمه از 1564/9621 تن در ماه به 327/6564 تن در ماه بعد از اعمال جریمه یعنی 79 % درصد کاهش یافته است که صنایع غذایی بیشترین اقدامات انجام شده و صنایع فلزی بیشترین کاهش بار آلودگی را داشته اند. هر چند نسبت میزان جرائم وصول شده به میزان اعلام شده نشان دهنده موفق نبودن این قانون در اجرا و دارا بودن نقاط ضعف بسیار است اما نتایج حاصله از بررسی واحدهای صنعتی استان ، مبین تاثیر فراوان و مثبت اجرای این قانون بر کاهش آلودگی های زیستمحیطی و ارتقای مدیریت محیط زیست واحدهای صنعتی می باشد. ازعمده ترین نقاط ضعف این قانون می توان به نداشتن پشتوانه محکم اجرایی ، نبود سیاست های تشویقی، فقدان استانداردهای دقیق وهمه جانبه،عدم اتکا بر بار آلودگی و عدم اختصاص مبالغ وصول شده جهت بازسازی منطقه آسیب دیده اشاره نمود.

کلیدواژه ها:

جرایم زیست محیطی ، آلودگی ، صنایع ، محیط زیست