نمادگرایی در هنر نگارگری ایران

نماد و نمادپردازی از قدیمی ترین روش های بیان مفاهیم محسوب می شود که بر معنایی جز معنای ظاهری دلالت می کند و در حیطه ادبیات عرفانی جایگاه ویژه ای دارد. این مقاله که به بررسی نماد و نمادپردازی در نگاره های کمال الدین بهزاد تخصص یافته است با بازگویی نماد لیلی و مجنون در پی دریافت مفهوم درونی آن در آثار بهزاد می پردازد. با توجه به پیوند عمیق و ناگسستنی بین ادبیات و هنر نگارگری که قرن نهم ه . ق اوج درخشان این هنر است، هنر نگارگری با ادبیات عرفانی هم آوایی بیشتری می یابد و کمال الدین بهزاد که زبان شعر را خوب می فهمید و متاثر از جامی یکی از سردمداران سلسله نقش بندیه گرایش به این سلسله یافته بود، از خصوصیات بارز آثارش رمز و رموز نهفته در آنهاست که با مستمسک قراردادن داستان لیلی و مجنون افکار و عقاید عرفانی خویش را در آنها دخیل می نماید. این پژوهش که با هدف بنیادی و گردآوری اطلاعات آن، تاریخی و توصیفی تحلیلی است، تحلیل داده ها به روش کیفی ارایه شده است و جمع آوری اطلاعات نیز به شیوه کتابخانه ای و مجازی صورت پذیرفته است. نتیجه حاصله حاکی از آن است که شخصیت مجنون در نگاره های کمال الدین بهزاد در نماد انسان دور مانده از اصل خویش در پی وصال یار دچار عشق لیلی ( نماد عشق ربانی در ادبیات فارسی ) گشته و در واقع تجلی روح نا آرام انسان است، که در راه رسیدن به وصال حقیقی خویش دچار حجر و اندوه گشته و برای رسیدن به آن باید از قفس تن رها شده با حق یگانه گردد که این امر تنها با عشق الهی ممکن می باشد.

کلیدواژه ها:

نماد ، نمادپردازی ، کمال الدین بهزاد ، مجنون ، نقاشی ایرانی