نگاهی به علم و درفش از نمادهای تصویری عزاداری صفوی

نمادهای یک فرهنگ، بستر مناسبی برای شناخت باورها و عقاید آن فرهنگ بوده و تداوم اعتقادات یک قوم در گرو تداوم و حفظ این نمادها می باشد. آیین عزاداری محرم از زمان رسمی شدن تشیع در روزگار صفویان تا به امروز به عنوان مهمترین مناسک شیعه، مجموعه ای از نمادهایی می باشد که می تواند به بهترین شکل بیان کننده ی تداوم باورهای کهن ایرانیان در طول زمان باشد. اما مهمترین و بارزترین نمادها، علم ها و درفش ها هستند. هدف پژوهش مطالعه و بررسی علم ها و درفش های عزاداری در دوره ی صفوی بوده تا دریابیم نمادهای عزاداری این دوره تا چه حد برخاسته از سنت ها و فرهنگ تصویری ایران بوده است. همچنین با بررسی شرایط فرهنگی و سیاسی دوره صفوی ببینیم به چه میزان شرایط این دوره بر شکل گیری آرایه های عزاداری موثر واقع شده است. روش تحقیق انجام شده تاریخی می باشد که با استفاده از اسناد و مدارک معتبر می توان ویژگی های عمومی و مشترک پدیده ها و حوادث تاریخی و دلایل بروز آنها را تبیین کرده و به بررسی عناصر و مطالب مورد نظر پرداخت. منابع تحقیق به صورت تصویری و کتبی وجود داشته و ابزار گردآوری تحقیق، میدانی و کتابخانه ای و سیستم شبکه اینترنت می باشد. تحقیقات نشان می دهد علم ها، درفش ها و نمادهای تصویری به کار رفته در آنها در دوره ی صفوی، برگرفته از فرهنگ ایرانی بوده و نمادهای عزاداری موجود در فرهنگ ایرانی، برای مراسم عاشورا تغییر کاربردی یافته اند. همچنین شرایط سیاسی در این دوره مستقیما در رسمیت یافتن مراسم عاشورا نقش داشته است.

کلیدواژه ها:

عزاداری ، علم ، درفش ، عاشورا ، صفوی