مطالعه ی نقش مایه های موجود در قالی های دست باف شهرستان ملایر

قالی از مهمترین صنایع دستی کشور به شمار می رود و طرفداران فرش دستباف ایران در دنیا بی شمار هستند؛ چرا که ذوق، هنر و تنوع در فرش های ایرانی مشهود است و در هر منطقه از این کشور، شاخصه های طرح، نقش و رنگ مخصوص به همان منطقه است. عمده ترین صنایع دستی خانگی شهرستان ملایر، قالی و قالیچه است که دارای ارزش و اعتبار خاصی است و طرح های متنوعی در این هنر سنتی و ارزنده وجود دارد. مهمترین هدف مقاله حاضر، معرفی نمادهای موجود در قالی های این شهرستان و عوامل موثر در پیدایش و نامگذاری این نمادها است؛ زیرا باوجود پیشینه ارزشمند، پربار و هنری این منطقه، کمتر مورد پژوهش و واکاوی قرار گرفته است و این امر موجب شد تا نگارنده به معرفی و طبقه بندی نقوش به کار رفته در قالی های این منطقه با توجه به معانی هر یک از آنها بپردازد. برای این منظور و در بدو امر، تحقیقات با روش میدانی و گردآوری اطلاعات در میان مردم منطقه در مورد هنر قالی بافی پرداخته شد و سپس براساس داده های گردآوری شده، به تحلیل و تبیین نقوش به روش کتابخانه ای و مطالعه منابع مکتوب و اسناد پرداخته شد. همچنین رویکرد نگارنده به موضوع، توصیفی تحلیلی است. با بررسی نقوش به کار برده شده در این قالی ها، این نتیجه حاصل شد که نگاره های موجود در قالی های ملایر دارای زبانی نمادین است و علاوه بر جنبه زیبایی و تزیینی اثر، به بیان باورها، عقاید، سلایق و جهان بینی استادکاران بافنده و هنرمندان طراح پرداخته اند و از عواملی همچون طبیعت، اشیاء زندگی روزمره، آداب و رسوم و به طور کلی تاثیرات فرهنگی و سبک بومی منطقه می پردازند. همچنین کاربرد برخی از این نمادها نیز برای محافظت از چشم زخم است.

کلیدواژه ها:

قالی ملایر ، نماد ، فرهنگ ، آداب و رسوم