بررسی تطبیقی قالیچه های محرابی درختی بلوچ ایران و افغانستان

قوم بلوچ پیش از قرن نوزدهم به طورکلی در قلمروی سرزمین ایران ساکن بوده اند؛ اما درگذر ایام و بر اثر تحولات سیاسی و جابه جایی مرزهای جغرافیایی به دسته هایی تقسیم گردیدند که در سه کشور ایران، پاکستان و همچنین با نسبت جمعیتی کمتر در افغانستان مقیم شدند. یکی از صنایع دستی قوم بلوچ، هنر قالیبافی است که در این قوم جایگاه ویژه ای را داراست. در این میان بلوچ های شرق ایران و بلوچ های مقیم افغانستان قالیچه های محرابی مشهوری تولید می کنند که دارای اشتراکات و تفاوت هایی می باشند.با توجه به کمبود اطلاعاتی مدون حاصل از پژوهش در این زمینه، مطالعه تطبیقی میان این دو نوع قالی از نظر طرح، رنگ و ویژگی های فیزیکی، با هدف یافتن اشتراکات، تفاوت ها و زمینه شکل گیری آنها ضروری به نظر می رسد. به منظور انجام پژوهش، ابتدا مختصری در ارتباط با تاریخچه قوم بلوچ و تحولات کلان رخداده برای ایشان مورد مطالعه قرار می گیرد و سپس در زمینه قالی بافی، ساختارهای طرح و رنگ قالی محرابی این دو منطقه مورد مقایسه قرار خواهد گرفت.روش پژوهش توصیفی- تحلیلی است که اطلاعات آن به صورت کتابخانه ای و میدانی جمع آوری شده است. نتایج حاصل از مطالعات، بیانگر این مطلب است که با توجه به آنکه هر دو منطقه مذکور سال ها پیش جزء قلمروی ایران بوده اند و قوم بلوچ نیز یک قوم واحد بوده؛ لذا در قالیچه های محرابی این دو منطقه ویژگی های مشترک بسیاری وجود دارد. بااینحال بافته های بلوچ افغانستان نسبت به بافته های ایرانی بیشتر مورد تغییر قرارگرفته اند و تاثیرپذیری ملموس تری از بافته های اقوامی که با آنها ارتباط نزدیک تری داشته اند؛ پذیرفته اند. درصورتی که بلوچ های ایران در حفظ اصالت طرح ها و رنگ های قالیچه های محرابی خود کوشاتر بوده اند.

کلیدواژه ها:

بلوچ ، ایران ، افغانستان ، قالیچه ، محرابی درختی