بررسی وضعیت کمی و کیفی آب به منظور احداث سدزیرزمینی: مطالعه موردی در منطقه محمدآباد کاشمر

در این تحقیق وضعیت کمی و کیفی آب سطحی و زیرسطحی در بالادست منطقه محمدآباد چلپو کاشمر با هدف بررسی امکان سنجی احداث سد زیرزمینی، مورد بررسی قرار گرفت. بررسیها نشان داد که سه حلقه چاه دستی، چاههای بهره برداری حوزه به شمار میروند. در حوزه 16 دهانه چشمه وجود دارد. یکی از این چشمه ها که پرآبترین چشمه منطقه نیز می باشد (چشمه S16) در واقع زهکش اصلی حوزه به شمار می رود. آبدهی متوسط سالانه این چشمه حدود 12 لیتر در ثانیه است. آب این چشمه در خروجی حوزه و در بستر رودخانه اصلی حوزه در محل ساختگاه سدزیرزمینی، با لوله به روستای محمد آباد چلپو منتقل می شود که در حال حاضر بخش اعظم آب کشاورزی این روستا را تامین می نماید. در حوزه، یک رشته قنات با آبدهی بسیار کم وجود دارد. مجموع تخلیه سالانه منابع آب زیرزمینی حوزه حدود 835704 مترمکعب است. بررسیها نشان داد که حجم مخزن سد زیرزمینی حدودا 262000 مترمکعب است. میزان تخلخل نهشته های آبرفتی در محل مخزن سد زیرزمینی مورد بررسی حدود 40 درصد و مقدار تخلخل مفید حدود 10 درصد است. لذا سد زیرزمینی در هرنوبت آبگیری قابلیت ذخیره حدود 26200 متر مکعب آب زیرسطحی را دارا می باشد. سدزیرزمینی در هر سال قابلیت 15 بار آبگیری را خواهد داشت و قادر به تامین بیش از 133000 مترمکعب آب برای شش ماهه اول سال و بیش از 200000 مترمکعب آب نیز برای شش ماهه دوم سال میباشد. EC آب زیرسطحی برابر با 9/1 دسی زیمنس بر متر و میزان TDS آن برابر با 1216 میلیگرم بر لیتر بوده و برای شرب دام و کشاورزی مناسب است. مطالعه وضعیت کمی و کیفی آب زیرسطحی در ساختگاه سد زیرزمینی پیشنهادی در منطقه محمد آباد نشان داد که با احداث سد زیرزمینی می توان سالانه بیش از 300000 مترمکعب آب مورد نیاز روستا را تامین نمود. این تحقیق نشان داد که در منطقه مورد بررسی، چنانچه سد زیرزمینی احداث شود با استحصال آبهای زیرسطحی می توان بخش قابل توجهی از نیاز آبی باغات بادام، اراضی زعفران و آب شرب دام روستا را تامین نمود.

کلیدواژه ها:

سدزیرزمینی ، کیفیت آب شرب و کشاورزی ، محمد آباد چلپو کاشمر